استانبول/ خلیل سلحشور/ تحلیلی/ خبرگزاری آنادولو
روابط پاکستان و افغانستان، دو همسایه با اشتراکات فرهنگی و تاریخی عمیق، همواره تحت التهابات سیاسی، امنیتی و مرزی قرار داشته است. خط دیورند به عنوان نماد اختلافات ارضی، بحران پناهندگان افغان در پاکستان و فعالیت‌های گروه‌های شبه‌نظامی در مناطق مرزی، از جمله عواملی هستند که تنش‌ها را تشدید کرده‌اند. در این میان، ترکیه با بهره‌گیری از روابط نزدیک با هر دو کشور، به عنوان میانجی‌گر کلیدی ظاهر شده است.
در اوایل اکتبر 2025، درگیری‌های مرزی میان پاکستان و افغانستان شامل حملات هوایی به ولایات پکتیکا و قندهار به اوج رسید و ده‌ها کشته برجای گذاشت. ترکیه، با تکیه بر کانال‌های اطلاعاتی و دیپلماتیک، سریعاً وارد عمل شد. ابراهیم کالین، رئیس سازمان اطلاعات ملی ترکیه (میت)، در مذاکرات دوحه در 19 اکتبر حضور یافت و با همکاری قطر، به توافق آتش‌بس فوری دست یافت.
مفاد کلیدی این توافق توقف خصومت‌ها، احترام به مرزها، مبارزه مشترک با تروریسم و بازگشایی گذرگاه‌های مرزی مستقیماً از پیشنهادهای ترکیه الهام گرفت. وزارت خارجه ترکیه بلافاصله از این توافق استقبال کرد و آن را "گامی به سوی صلح پایدار" خواند. نشست بعدی در 25 اکتبر در استانبول، فرصتی برای نهادینه‌سازی این مکانیسم‌ها فراهم می‌کند. این میانجی‌گری، نه تنها تنش‌ها را کاهش داد، بلکه تجارت مرزی را احیا کرد و به بازگشت آوارگان کمک کرد.
- فرآیند سه‌جانبه
فرآیند سه‌جانبه ترکیه-افغانستان-پاکستان ابتکاری دیپلماتیک است که توسط ترکیه در سال 2007 راه‌اندازی شد تا روابط پرتنش میان افغانستان و پاکستان را بهبود بخشد. این فرآیند، با تمرکز بر گفت‌وگوی مستقیم و میانجی‌گری ترکیه، به عنوان کانالی کلیدی برای کاهش بی‌اعتمادی تاریخی عمل کرده و در بحران‌های اخیر، مانند آتش‌بس اکتبر امسال، نقش محوری ایفا کرد.
فرآیند سه‌جانبه تاکنون بیش از 10 نشست برگزار کرده است. هدف اولیه، اعتمادسازی میان کابل و اسلام‌آباد بر سر مسائل خط دیورند، مبارزه با تروریسم و تجارت بوده و نشست‌های سه‌جانبه ترکیه-افغانستان-پاکستان، بخشی از فرآیند دیپلماتیک طولانی‌مدت برای کاهش تنش‌های مرزی و تقویت همکاری منطقه‌ای به شمار می‌رود. نشست آتی در استانبول به عنوان دور دوم گفت‌وگوها، بر اجرای آتش‌بس و مکانیسم‌های نظارت تمرکز دارد. سازمان ملل و اتحادیه اروپا از آن استقبال کرده‌اند و امیدوارند به کمک‌های بشردوستانه و اقتصادی منجر شود.
هدف اصلی، تبدیل آتش‌بس موقت به صلح پایدار است. بحث و بررسی برای تضمین امنیت مرزی، کاهش خشونت و تقویت روابط همسایگی از دستورات کار و چشم‌انداز مهم این نشست به شمار می‌رود.
پیش‌تر خواجه آصف، وزیر دفاع پاکستان گفته بود: «تروریسم فرامرزی از خاک افغانستان فوراً متوقف خواهد شد و هر دو کشور به حاکمیت و تمامیت ارضی یکدیگر احترام می‌گذارند». اسحاق دار، معاون نخست‌وزیر پاکستان این نشست را «گامی درست» خوانده و بر ایجاد «مکانیسم نظارت قابل تأیید» برای جلوگیری از تلفات بیشتر تأکید کرده است.
ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی اداره افغانستان نیز در این باره گفت: "خاک افغانستان علیه هیچ کشوری استفاده نخواهد شد و ما به حل اختلافات از طریق گفت‌وگو متعهدیم.
