استانبول/خبر تحلیلی/ خبرگزاری آناتولی

محمود احمدی‌نژاد رئیس جمهور سابق و عضو منصوب رهبر ایران در مجمع تشخیص مصلحت نظام این کشور در تاریخ 22 مارس؛ یعنی روز دوم سال جدید ایرانی درحالی‌که شخصیت های مخنلف مشغول تبادل پیام تبریک نوروزی به یکدیگر بودند و از شادی و صلح و وحدت سخن می‌گفتند، در حضور جمع کثیری از مردم اهواز در یکی از مساجد این شهر، مسئولین بلندپایه کشورش بدون ذکر نام آنها، و همچنین اوضاع سیاسی کشورش را مورد انتقاد شدید قرار داد.

این سخنرانی رئیس جمهور سابق ایران تردیدهای بسیاری را در محافل سیاسی ایران ایجاد کرد و گمانه زنی ها در مورد مخاطب و علت ایراد سخنان وی شدت گرفت و هنوز ادامه دارد.

مهمترین بخش بیانات وی که جنجال برانگیز شد عبارتند از: «تو چه کاره‌ای که حرف ملت را قبول نمی‌کنی؟! 97 درصد چیزی را می خواهند، تو چرا خلاف ملتی؟ 80 میلیون نفر نمی‌فهمند، تو می‌فهمی؟» و "«یک بار دست به دست هم دهیم و شیطان را برای همیشه در این سرزمین دفن کنیم». مرجع ضمیر «تو» و همچنین منظور وی از «شیطان» در جملات فوق هنوز مشخص نشده است.

دو روز پس از این سخنان حسام الدین آشنا، مشاور فرهنگی حسن روحانی و معاون سابق وزارت اطلاعات ایران در حساب توئیتر طی یک نظرسنجی از فالوئرهای خود پرسید: "سخنرانی دکتر محمود احمدی نژاد در اهواز را بیشتر علیه چه کسی می دانید؟ 1. رئیس‌جمهور 2. مقام معظم رهبری 3. اصولگرایان". 54 درصد پاسخ دهندگان مخاطب او را رهبر ایران دانستند.

حمید ابوطالبی، معاون سیاسی دفتر رئیس جمهور و همچنین سفیر سابق ایران در استرالیا و اتحادیه اروپا بدون اشاره به مخاطب احمدی نژاد، سخنان او را برخلاف امنیت ملی و ساختارشکنانه توصیف کرد.

این امر برخی سایت های حامی احمدی نژاد را واداشت تا بگویند مخاطب او حسن روحانی بوده است. علی اکبر جوانفکر، از افراد نزدیک احمدی نژاد نیز در واکنش به حسام‌الدین آشنا گفت: «بدون تردید آقای آشنا به وضوح فهمیده است خطاب این سخنان چه کسی است اما به راستی او با طرح این سئوال به دنبال چه هدفی بوده است؟". خود احمدی نژاد تاکنون در تبیین و تفسیر بیاناتش سخنی نگفته است.

از سوی دیگر، روزنامه جوان وابسته به سپاه پاسداران در این زمینه طی مقاله‌ای گفته که احمدی نژاد قصد دارد نهی صریح رهبری از کادیداتوری وی در انتخابات ریاست جمهوری را "دور" بزند و نوشته است: "یک ضلع رقابت آینده احمدی‌نژاد است و بقایی صرفا ماسک شفاف و توری شکلی را به صورت دارد که احمدی‌نژاد در آن دیده می‌شود".

برخی سخنان او در نشست مذکور نیز نشان از تمایل او یا معاونش حمید بقایی که در این تجمع در کنار وی بود، برای کاندیداتوری در انتخابات ریاست جمهوری ایران را دارد. او از یارانه و پرداخت وجه نقد به مردم که در دوره ریاست جمهوری‌اش شروع شد دوباره دفاع کرد. حسن روحانی با این تصمیم مخالف بوده و سعی کرده است آن را لغو یا حداقل پرداخت آن به طبقات و گروه‌هایی از مردم محدود کند.

تاکنون علاوه بر احمدی نژاد برخی دیگر از کاندیداهای سابق یا احتمالی ریاست جمهوری ایران؛ مانند مهدی کروبی، محسن رضایی، محمدباقر قالیباف و حمید بقایی از شعار پرداخت یارانه یا افزایش آن استفاده کرده اند. بنابراین اشاره احمدی نژاد به این امر در سخنرانی اهواز نیز می‌توان شعاری انتخاباتی دانست. روزنامه «جوان» نیز همین برداشت را کرده است.

آیا واقعا احمدی نژاد قصد دارد از طریق کاندیداتوری معاون خود؛ حمید بقایی وارد صحنه انتخابات ریاست جمهوری شود؟ به سختی می توان جواب این سوال را مثبت دانست؛ بسیاری از شخصیت‌های سیاسی از جمله عباس عبدی از رد صلاحیت او توسط شورای نگهبان سخن گفته اند. وی پرونده تخلف مالی سنگینی در دستگاه قضایی ایران دارد. دیگر معاون رئیس جمهور سابق ایران؛ یعنی اسفندیار رحیم مشایی نیز پیشتر رد صلاحیت شده بود. خود احمدی نژاد نیز صریحا توسط رهبر ایران از کاندیداتوری منع شده است.

با توجه به آنچه که گذشت می توان گفت که هدف اول احمدی نژاد و گروهش از تحرک چند ماه اخیر، ایجاد سپر بلا برای خود و یارانش در مقابل اتهامات مالی مسئولین قضایی و اجرایی ایران است. وی با این تاکتیک می خواهد دایره برخورد با این گروه به رد صلاحیت و ممنوعیت حضور در انتخابات محدود، و از پیگیری و محاکمه قضایی خلاص ‌شود.

نکته دیگر اینکه مخالفان قدرتمند دولت روحانی در نهادهای حکومتی و نزدیک به رهبر ایران نیز با اینکه راه خود را مدت‌هاست از احمدی نژاد جدا کرده و از وی تبری جسته اند، با حملات او که بیشتر متوجه قوه مجریه بوده است مشکلی نداشته و ممانعتی از آن نکرده اند. آنها با تیر افشاگری‌های احمدی نژاد دو نشان را می‌زنند.

باتوجه به اینکه احمدی نژاد رئیس جمهور مطلوب و مورد حمایت آیت الله علی خامنه ای بود و بارها از وی در مقابل هاشمی رفسنجانی و میرحسین موسوی دفاع کرد، افکارعمومی اشتباهات او به پای رهبر ایران نیز نوشته اند. بنابراین دفاع احمدی نژاد از عملکرد خودش به نوعی دفاع از رهبری نیز به شمار می‌رود.

نشان دوم هم اینکه محافظه‌کاران از طریق احمدی نژاد دولت روحانی را متهم به فساد و تجمل گرایی و رابطه با غرب و غیره می کنند؛ روندی که چندی است آغاز شده و در انتخابات ریاست جمهوری برای تضعیف او شدت هم خواهد گرفت.

هر چند بعید به نظر می‌رسد رهبر ایران با توجه به شرایط بین المللی و بروز پدیده ترامپ مایل به شکست روحانی باشد، اما از تضعیف وی در سال آینده ناخشنود نخواهد بود تا باتوجه به مشکلات عدیده اقتصادی و اجتماعی و زیست محیطی این کشور مانند گذشته نقش منتقد وضع موجود و مدافع مردم و محرومان را بازی کند.