استانبول/ خلیل سلحشور/ خبرگزاری آناتولی

ترورهای هدفمند روزنامه‌نگاران، فعالان جامعه مدنی، نخبگان علمی و فرهنگی در افغانستان نگرانی‌ها در این کشور را افزایش داده است. به ویژه هدف قرار دادن فعالان رسانه‌ و اعضای جامعه مدنی، باعث شده بسیاری از آنها مهاجرت کنند، یا به فعالیت خود پایان دهند. این قتل‌ها، به‌عنوان دلیلی بر میزان ناامنی در حالی صورت می‌گیرد که ارتش آمریكا پس از حدود دو دهه جنگ، آماده خروج از افغانستان است و این موضوع، نگرانی‌ها درباره تشدید خشونت و هرج و مرج را دامن می‌زند.

ترور علمای دینی، نخبگان فرهنگی، فعالان حقوق بشر، کارکنان ​​دولت و روزنامه‌نگاران در سال گذشته و همچنین حمله به غیرنظامیان از جمله قتل‌عام مادران و نوزادان در یک زایشگاه در ماه مه که جامعه را به شوک برد، آغاز شد. همچنین ارعاب و خشونت پس از توافق طالبان-واشنگتن در 29 فوریه سال گذشته تشدید شد.

- بیش از 20 خبرنگار طی یک سال اخیر کشته شدند

به گزارش خبرنگار آناتولی، مجموع ترورهای اخیر نشان می‌دهد که این اقدامات، برنامه‌ریزی شده بوده و با اهداف مشخصی توسط گروه و یا افرادی خاص در افغانستان صورت می‌گیرد. از زمان آغاز ترورها، دولت افغانستان تحت فشار افکار عمومی قرار گرفته؛ تعداد نیروهای پلیس در خیابان های کابل را دو برابر کرده و ماه گذشته اعلام کرد که در همه نقاط پایتخت دوربین نصب خواهد شد و البته هنوز هیچ اقدامی در این زمینه صورت نگرفته است.

اگرچه دولت افغانستان همواره قول پیگیری چنین حملاتی و شناسایی عاملان آن را داده است، اما هنوز نتوانسته جلوی این قتل‌ها را بگیرد و این حوادث از یک سو فضای ترس و وحشت ایجاد کرده و از سوی دیگر شکاف میان دولت و مردم را بیشتر کرده است.

از سوی دیگر کمیسیون اطلاعاتی طالبان اخیرا مدعی شد که "شبکه‌های جاسوسی" دولت کابل برای ایجاد اختلال در روند صلح، قصد ترور علمای دینی، بزرگان اقوام و فعالان صلح را دارد. اما امرالله صالح، معاون اول رئيس‌جمهور افغانستان نیز طالبان را مسئول این حملات معرفی می‌کند.

کمیته حفاظت از خبرنگاران افغانستان هشدار داده که در صورت ادامه حملات، ممکن است این کشور آزادی بیان و مطبوعات بعنوان یکی از دستاوردهای اصلی در دو دهه گذشته را از دست بدهد. گزارشگران بدون مرز و شماری دیگر از سازمان‌های رسانه‌ای در بیانیه‌ای که در 12 دسامبر سال گذشته منتشر شد، از سازمان ملل متحد خواستند «اقدامات جدی برای کاهش خشونت و فشار به عاملان برای قطع حملات علیه روزنامه نگاران در افغانستان انجام دهد».

طبق آمار نهاد حمایت‌کننده رسانه‌های آزاد افغانستان «نی»، سال گذشته 12 روزنامه نگار در کابل و ولایات دیگر افغانستان کشته شدند که 6 نفر از آن‌ها در سه ماه گذشته ترور شده‌اند. همچنین تهدیدهای امنیتی و مالی حداقل 10 ایستگاه رادیویی افغانستان را مجبور به تعطیلی در سال 2020 کرد. حداقل 11 مورد قتل، 20 مورد جراحت، 10 مورد آدم ربایی و بیش از 30 مورد ضرب و شتم در سال 2020 توسط این نهاد ثبت شده‌است.

بر اساس گزارش سالانه کمیسیون حقوق بشر افغانستان در سال گذشته میلادی 8500 غیرنظامی بر اثر انفجار‌ و درگیری‌های رخ داده در این کشور کشته یا زخمی شدند که حدود 2 هزار نفر از آن‌ها کودکان بودند به طور متوسط در سال گذشته میلادی روزانه بیست و سه غیرنظامی افغان بر اثر جنگ، انفجار یا حملات انتحاری کشته یا زخمی شده‌اند. شمار تلفات ناشی از ترور‌های فوق طی سال گذشته در مقایسه با سال قبل از آن حدود سه برابر افزایش یافته است.

-چه کسی مسئول است؟ هدف از این ترورها چیست؟

وحید مژده، از کارشناسان سیاسی و فعالان سرشناس رسانه‌‌ای، تتسو ناکامورا، پزشک 73 ساله ژاپنی که بیشتر عمر خود را برای بهبود زندگی شهروندان افغانستان سپری کرده بود، دکتر مولوی محمد ایاز نیازی استاد دانشگاه و خطیب مسجد جامع منطقه وزیراکبرخان کابل، مولوی عزیز الله مفلح امام و خطیب مسجد و عضو شورای علمای سراسری افغانستان، دکتر عبدالباقی امین رئیس شورای علمی وزارت آموزش و پرورش،‌ یما سیاوش مجری پیشین طلوع‌نیوز و سخنگوی بانک مرکزی، رفیع صدیقی رئیس اجرائی سابق تلویزیون خورشید و همکارش فهیمه فیض، الیاس داعی خبرنگار رادیو آزادی، ملاله میوند مجری تلویزیون محلی «انعکاس» ننگرهار، رحمت الله نیکزاد خبرنگار آزاد در ولایت غزنی، محمد یوسف رشید رئیس اجرائی نهاد نظارتی "فیفا"، فرشته کوهستانی فعال مدنی و مدافع حقوق زنان، محمد عاطف، رئیس كميته رهبری جمعیت اصلاح افغانستان از جمله فعالان مدنی، شخصیت‌های دینی و رسانه‌ای هستند که طی یک سال اخیر به قتل رسیده‌اند. همچنین شماری از ائمه جماعت، روحانیان، سخنگویان دولت، افسران نظامی، فرماندهان پلیس، دادستان‌ها نیز طی این مدت قربانی ترور شده‌اند.

مسئولیت حملات تروریستی در افغانستان را گروه طالبان یا شاخه خراسان گروه تروریستی داعش برعهده می‌گرفت، اما مسئولیت ترورهای فوق را هیچ فرد یا گروهی برعهده نمی‌گیرد.

با این حال، طارق آرین، سخنگوی وزارت کشور افغانستان در رشته‌ توئيت‌هایی اعلام کرده که اعترافات بازداشت شدگان و سایر اطلاعات به دست آمده ثابت می‌کند که «طالبان مستقیما در حمله به اهداف نرم از جمله ترور روزنامه نگاران نقش دارند. آنها می‌خواهند از طریق چنین ترورهای هدفمندی به دولت فشار بیاورند».

سرهنگ سانی لگت، سخنگوی ارتش آمریكا با انتشار پیامی در رسانه‌های اجتماعی در 4 ژانویه طالبان را مقصر اصلی قتل‌های هدفمند اخیر دانست و نوشت:‌ «فعالیت طالبان در قتل‌های هدفمند و حملات علیه مقامات دولتی، فعالان و رهبران جامعه مدنی و روزنامه نگاران نیز برای موفقیت صلح باید متوقف شوند».

این درحالی است که گروه طالبان با صدور بیانیه‌های جداگانه «کشته‌شدن خبرنگاران، فعالان مدنی، عالمان دین و چهره‌های سیاسی را به ضرر افغانستان» دانسته و اعلام کرده است که این افراد در اهداف نظامی این گروه قرار ندارند و توسط کسانی مورد حمله قرار می‌گیرند که «مخالف برقراری صلح» هستند. این گروه مدعی است که "شبکه‌های جاسوسی" دولت کابل برای ایجاد اختلال در روند صلح قصد ترور علمای دینی، بزرگان اقوام و فعالان صلح را دارد. اما امرالله صالح معاون اول رئيس جمهور افغانستان نیز طالبان را مسئول این حملات معرفی می‌کند.

رشد رسانه‌های مستقل یکی از بزرگترین دستاوردهای افغانستان پس از حمله سال 2001 به رهبری آمریکا برای سرنگونی طالبان بوده است. روزنامه‌نگاران کوشیده‌اند دولت را بابت مشکلات و عاملان حملات تروریستی و قتل‌های هدفمند را به‌خاطر جنایاتش به پاسخگویی وادارند.

با این حال، موج حملات علیه زنان شاغل، فعالان حقوق بشر، شخصیت‌های برجسته علمی، رهبران قبایل و جامعه، شخصیت‌های فرهنگی و روزنامه‌نگاران طی سه ماه اخیر و همچنین ادامه خشونت‌ها و حملات مسلحانه به‌ویژه توسط طالبان، اعتمادسازی برای گفتگوهای صلح موفقیت آمیز را تضعیف می‌کند.