استانبول/شاهین دمیر/خبرگزاری آناتولی

رضا اویلوم، پژوهشگر «غیرهالیوودی» که اخیر کتابی درباره سینمای ایران منتشر کرده در گفتگو با خبرنگار آناتولی اظهار داشت: "مردم کشورم ترکیه فیلم‌های ایرانی را به‌عنوان یک آثار سینمای بیگانه و خارجی دنبال نکرده، بلکه آن را مانند بخشی از منطقه خود می‌دانند. حتی اگر لازم باشد این فیلم‌ها را با دوبله ترکی تماشا می‌کنند".

وی در ادامه این مصاحبه همچنین تصریح کرد:

"مشترکات فرهنگی و روابط دو کشور مخاطبان ترک را به سینمای ایران علاقه‌مند کرده است. در گذشته سینمای مصر نیز در ترکیه طرفداران چشمگیری داشت. در اوایل تاسیس جمهوری ترکیه، فیلم‌های مصری مخاطبان بیشتری نسبت به دیگر کشورهای غربی داشتند.

ایران فرهنگ تاریخی و جغرافیایی را به رغم تغییر حکومت‌ها از دست نداده است. اکثر مردم با شعر و ادبیات کشورشان آشنایی دارند. این ارتباطات با گذشته موجب غنی شدن سینما نیز شده است. به‌عنوان مثال نام یک فیلم عباس کیارستمی، برگرفته از رباعیات خیام است".

-قوانین دولتی چالشی در مقابل فیلمسازان ایران

قوانین دولتی ایران و چارچوبی که برای فیلم های این کشور تعیین شده، امری محدود کننده و در برخی مواقع نیروی محرک خلاقیت است. برخی از این قوانین موجب تقویت و بعضی نیز مانع توسعه آن شده است. بر اثر این محدودیت‌ها برخی کارگردانان ناچار به مهاجرت شدند.

-سینمای ایران در قبل و بعد از انقلاب این کشور

چند فرق اساسی بین دو دوره سینمای ایران در قبل و بعد از انقلاب سال 1979 این کشور وجود دارد. حمایت سینما توسط دولت و مرزبندی هایی که توسط آن پس از انقلاب کشیده شده است تفاوت اصلی این دو دوره به شمار می‌رود.

ادبیات غنی ایران در هر دو دوره تاثیر زیادی بر سینما داشته است. قبل از این انقلاب، موضوعات سینمای ترکیه و ایران نیز به هم نزدیکتر بودند. جنید آرکین (فخرالدین) نیز در چند فیلم ایرانی بازی کردند. ناصر ملک مطیعی و بیک ایمان‌وردی هم در آثار ترک نقش ایفا کردند.

توسعه سینمای سیاسی دو کشور در یک مسیر موازی ادامه یافت. برخی اقدمات مانند عدم حمایت دولت ایران از سینمای داخلی و ارایه تسهیلات ویژه به آثار خارجی در آن دوره موجب بروز برخی مشکلات شد. در ترکیه چنین مشکلی وجود نداشت و فیلم های داخلی مخاطب خود را حفظ کردند.

-جشنواره‌های بین‌المللی مهمترین فرصت برای معرفی سینمای ایران هستند

سینمای ایران در جشنوراه های معتبر جهانی نظر کارگردانان و هیئت داوری را جلب کرده است. وقتی فیلمی از ایران در این رویدادها شرکت می‌کند، مورد توجه قرار می‌گیرد. موفقیت کارگردانان در این جشنواره‌ها برای آثار بعدی نیز فضای مثبت ایجاد می‌کند.

موضوع اکثر جشنواره‌های بین‌المللی درام است. در ایران شاهد آثاری با موضوعات مختلف هستیم. سینمای کشورهایی مانند ایران نمی‌توانند در زمینه اکشن با هالیوود رقابت کنند. به همین دلیل احساسات انسانی و انعکاس خوب آن به مخاطب، دغدغه اصلی کارگردان هستند".

-مردم ایران بیش از شهروندان ترکیه سریال های این کشور را دنبال می کنند

این نویسنده جوان سینما که قرار است به‌عنوان سخنران در سی‌ و‌هفتمین جشنواره جهانی فیلم فجر حضور داشته باشد، درباره نگاه ایرانی‌ها به سینمای ترکیه نیز گفت:

"اکثر مردم ایران سریال‌های ترک را بهتر از ما دنبال می‌کنند. آنها بارها درباره بازیگران این سریال ها از من پسیده اند. تمام سینماگران ایران، نوری بیلگه جیلان و ییلماز گونی دو کارگردان ترک را می شناسند. با توجه به وسعت سینمای ترکیه، این موضوع اهمیت دارد.

آشنایی ایرانیان با کارگردانان جدید ما افزایش یافته است. پروژه‌های مشترکی توسط فیلمسازان دو کشور انجام شده، اما متاسفانه به سطحی نرسیده که توجه طرفین را جلب کند. هر دو کشور نگاه به غرب دارند. باید با کارگردانان ایرانی بیشتر آشنا شویم".

-فیلم های ترکی سینمای ایران تاثیر مثبتی در گسترش روابط با ترکیه دارند

اویلوم که از بانیان برگزاری نخستین جشنواره هفته فیلم‌های ترکی در سینمای ایران است در این باره نیز اظهار داشت:

"سه سال پیش در سفر به ایران این پدیده را مشاهده کردم. جشنواره‌ای با حمایت ادراه فرهنگ و هنر استانبول برگزار کردیم. در این جشنواره فیلم‌هایی درباره فرهنگ ایران اما به زبان ترکی دیدیم که با استقبال تماشاگران نیز مواجه شد. این نوع جشنواره‌ موجب تقویت روابط فرهنگی و هنری دو کشور خواهد شد".

-هالیوود برای ایجاد رویکرد منفی نسبت به سایر کشورها تلاش می‌کند

این نویسنده که تاکنون 6 کتاب درباره سینما کشورهای مختلف منتشر کرده است، در رابطه با پژوهش های اخیر نیز گفت:

"از 5 سال گذشته تاکنون سینمای کشورهای مختلف را بررسی و نتیجه پژوهشم را منتشر خواهم کرد. کتبی در زمینه آثار آلمانی، روس، آمریکای لاتین، خاور دور و آموزش سینما از زبان کارگردانان سرشناس جهان را هم نوشته‌ام.

سینمای هالیوود سعی بر ایجاد رویکرد منفی نسبت به دیگر کشورها دارد. مردم خاورمیانه‌ در هالیوود، تروریست جلوه داده و کمتر نقش مثبت برای آنان در نظر گرفته می‌شود. سینمای هالیوود در این زمینه رویکرد بسیار تکراری را اتخاذ می‌کند.

با تالیف 6 کتاب برای معرفی سینما کشورهای مختلف به مردم ترکیه کوشیده‌ام. کتابی نیز درباره سینمای جهان عرب و ایران دارم. سینمای ایران را جداگانه بررسی کرده و کتابی ویژه در این نوشتم. حدود دو سال درباره بیشتر آثار سینمای ایران پژوهش انجام داده ام".

نویسنده «کتاب سینمای ایران» در پایان این مصاحبه همچنین تصریح کرد:

"این کتاب با تاریخچه سینمای ایران آغاز شده و تا اوایل سال 2019 ادامه دارد. سینمای قبل از انقلاب ایران و همچنین تاثیر این رخداد سیاسی بر دوره های بعدی را بررسی کردم. رویکرد 10 کارگردان ایرانی از دیگر بخش‌های این کتاب است. به موضوع موفقیت 10 فیلم برتر ایران در خارج و نقش زن در سینمای این کشور نیز پرداخته‌ام".