Yapay zeka programı ChatGPT'nin geliştiricisi OpenAI CEO'su Sam Altman, yayımladığı bir blog yazısında, her gün yüz milyonlarca insanın ChatGPT'yi kullandığını söylerken yapay zeka modellerinin çalışma şekillerine de değindi.

Altman, ChatGPT'nin, sorulan bir soru için yaklaşık 0,34 vatsaat enerji harcadığını ve bunun bir fırının 1 saniyede ya da tasarruflu bir ampulün birkaç dakikada tükettiği enerjiye eşit olduğunu, harcadığı su miktarının ise 0,000085 galon olduğunu, bunun da bir çay kaşığı suyun yaklaşık 15'te 1'ine denk geldiğini belirtti.

Yapay zeka modellerinin su ve enerji tüketimine ilişkin AA muhabirinin sorularını yanıtlayan Üsküdar Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Çevre Sağlığı Programı Sağlık Bilimleri Enstitüsü Müdür Yardımcısı Dr. Öğretim Üyesi İnci Karakaş, yapay zekanın öğrenme, karar verme, çözüm oluşturma, algılama ve dil işleme gibi farklı işlevleri yerine getirebilen karmaşık bir sistem olduğunu söyledi.

Karakaş, yapay zekanın elde ettiği verileri analiz ederek çeşitli senaryolar denemesinin ardından en doğru kararı verebilmek üzere geliştirildiğini, makine öğrenmesi, derin öğrenme ve yapay sinir ağları gibi uygulama alanları vasıtasıyla karar verebilen yapay zekanın çeşitli çıkarımlarda bulunarak ulaşılması gereken sonuç ile mevcut durumu değerlendirebildiğini anlattı.

Yapay zeka su krizini derinleştiriyor

Yapay zeka programlarının karmaşık yapısı dolayısıyla çalıştırılması ve geliştirilmesi esnasında diğer bilgi işlem sistemlerinden daha fazla enerjiye ihtiyaç duyduğunu, yüksek performanslı bilgi işlem ekipmanlarının çalıştırılmasıyla yüksek ısı oluştuğunu bildiren Karakaş, yapay zeka modellerinin geliştirilmesi ve çalıştırılması esnasında ekipmanların aşırı ısınmasını önlemek amacıyla soğutmanın büyük miktarda su tüketimine yol açtığını vurguladı.

Yapay zekayla ilgili son araştırmalar incelendiğinde, GPT-3 ve BLOOM gibi modellerin ciddi miktarda su tüketimine yol açabileceğine dair sonuçlara ulaşıldığı bilgisini veren Karakaş, şöyle devam etti:

"GPT-3'ün eğitilmesi esnasında 700 bin litre tatlı suyun doğrudan buharlaşabileceği tahmin edilmektedir. Californiya Üniversitesi'nde yapılan çalışmada, 2027'de 4,2-6,6 milyar metreküp suyun, artan yapay zeka uygulamalarıyla tüketilebileceği tahmin edilmektedir. Dünyada içilebilir, kullanılabilir nitelikteki su kaynağı sınırlıdır ve su kaynakları dünya genelinde eşit olmayan bir şekilde dağılmıştır. Mevcut tarımsal veya kentsel kullanımla birlikte, yapay zeka uygulamaları için de yeraltı veya yüzeysel su kaynaklarından su kullanıldığında, halihazırda yetersiz olan su miktarı daha da azalabilecektir. Hızla artan nüfus ve tükenen doğal su kaynakları sebebiyle içilebilir kullanılabilir suya erişmedeki zorluk insanlığın paylaştığı en acil sorunlardan biri olduğundan, bu durum oldukça endişe vericidir."

Karakaş, yapay zekada kullanılan çip ve sunucuların üretiminde de dolaylı yoldan bir su kullanımı söz konusu olduğunun ve yapay zeka modellerinin çalıştırılması ile geliştirilmesi esnasında tüketilen elektriğin üretiminde de dolaylı olarak su tüketildiğinin altını çizdi.

Yapay zekanın karbon ayak izi

2022'de yapılan bir çalışmaya göre, BLOOM modelinin eğitilmesi neticesinde 24,7 ton, ekipman üretimi ve modelin çalıştırılması sonucunda da 50,5 ton karbondioksit emisyonu ortaya çıktığından bahseden Karakaş, Stanford Üniversitesinin 2024 AI Endeksi Raporu'nda da GPT-3 modelinin eğitimi boyunca 502 ton karbon emisyonu gerçekleştiğini aktardı.

Karbondioksitin, küresel ısınmaya neden olan sera gazı emisyonları içinde en büyük paya sahip olduğuna dikkati çeken Karakaş, "Artan sanayileşme ve nüfus artışıyla, yapay zeka uygulamalarının da karbondioksit emisyonlarını yükseltmesi mevcut iklim krizinin şiddetlenmesine sebep olabilecektir. Küresel ısınma sebebiyle deniz seviyesi yükselmesi, yüzeysel su kütlelerinin buharlaşarak atmosfere karışması, buzulların erimesi, şiddetli rüzgarlar ve yağmurların oluşumuyla, hava kalitesinin bozulması, su kıtlığı ve salgın hastalıklarda artış söz konusu olabilecektir." diye konuştu.

Dünyada 3,5 milyar insanın iklim değişikliğine karşı potansiyel risk içeren bölgelerde yaşadığını, gelişmekte olan ülkelerdeki insanların iklim krizinin sebep olduğu ciddi tehlikelere karşı daha savunmasız olduğunu hatırlatan Karakaş, iklim krizinin geçim kaynaklarının kaybedilmesi, işsizlik, göç, temiz suya erişimde zorluk ve gıda yetersizliği, eğitim ve sağlık hizmetlerine ulaşmada sorunlar meydana getirebileceği ve ölüm oranlarını artırabileceği uyarısında bulundu.

Yapay zeka kullanımında su ve enerji tüketiminin en aza indirilmesi noktasında karbon ve su ayak izinin düzenli olarak takip edilerek raporlanmasının önemine değinen Karakaş, sürdürülebilirliğin sağlanması açısından verilerin şeffaf şekilde paylaşılmasının, yenilenebilir enerji kaynaklarının tercih edilmesinin, içme ve kullanma sularının soğutma esnasında kullanılmamasının gerekliliğine vurgu yaptı.