استانبول/ شاهین دمیر/ خبرگزاری آنادولو

استانبول بزرگترین و پرجمعیت‌ترین شهر ترکیه، پایتخت امپراتوری‌های روم و عثمانی، محل تلاقی قار‌ه‌ها، فرهنگ‌ها، ادیان و هنر که در تمامی ادوار در مدار توجه جوامع مختلف قرار گرفته و وصف آن همیشه بر سر زبان‌ها بوده است، اکنون از بزرگ‌ترین مسجد و مرکز فرهنگی شیعیان در ترکیه و اروپا میزبانی می‌کند.

مسجد و مرکز فرهنگی زینبیه در منطقه‌ هالکالی استانبول با نمایی الهام گرفته از هنر اسلامی و سلجوقی و با پنجاه و پنج هزار متر مربع فضای سرپوشیده که با احتساب صحن و فضای رواق‌ها، این رقم تا 72 هزار متر مربع می‌رسد، به یکی دیگر از نمادهای آزادی و همزیستی ادیان و مذاهب در ترکیه تبدیل شده است.

این مسجد روز 26 اکتبر 2025 با حضور مقامات عالی و سیاسی درهای خود را به روی نمازگزاران گشود.

- همزیستی و احترام متقابل ادیان در استانبول الگویی برای جهانیان

گووَن دومانلی از ائمه جوان مسجد زینبیه در گفتگویی با خبرگزاری آنادولو در زمینه همزیستی ادیان و مذاهب در کنار یکدیگر در استانبول گفت: استانبول مانند سال 2010 یکی از پایتخت‌های فرهنگی و دینی جهان است. این شهر، در دوره‌های مختلف تاریخ از روم تا عثمانی، پایتخت مهم‌ترین کشورها و امپراتوری‌ها بوده است. همیشه شهری بوده که نگاه جهان به آن بوده است. به همین دلیل، در استانبول همیشه مهم‌ترین بناها، عبادتگاه‌ها، پل‌ها و آب‌انبارها ساخته شده‌اند. از ایاصوفیه گرفته تا سلطان‌احمد و سلیمانیه، و اکنون نیز مسجد زینبیه.

وی تاکید کرد: در استانبول مردمانی از ملیت‌ها، ادیان و مذاهب گوناگون در کنار یکدیگر و به گونه‌ای زندگی می‌کنند که الگوی جهان است.

دومانلی گفت: استانبول واقعاً زادگاه تمدن است. به همین دلیل می‌بینیم که در این شهر، همه می‌توانند به شیوه‌ مورد باور خود و با احترام متقابل، دین خود را زندگی کنند. به نظر من، استانبول زیباترین شهر اسلامی و مسلمان در اروپا است.

این امام جوان زینبیه ادامه داد: شاید در آفریقا و آسیا شهرهایی باشند که ادعا کنند با استانبول رقابت می‌کنند؛ اما در اروپا هیچ شهری جرات رقابت با استانبول را ندارد، به‌ویژه در مسائل دینی و در میان شهرهای مسلمان. زیرا از نظر معماری، بافت اسلامی، هوا، آب و زیبایی‌هایش، استانبول حقیقتاً زیباترین شهر اروپا است.

-«ملت ترکیه باورهای هم را زیر سؤال نمی‌برند»

گووَن دومانلی با بیان این که ملت ترکیه حقیقتاً ملتی یک‌دل است و هیچ‌کس باور یا مذهب دیگری را نمی‌پرسد یا زیر سؤال نمی‌برد، گفت: مسجد شیعه یا سنی ندارد. زیرا همه‌ این عبادتگاه‌ها از آنِ خدا هستند. همه مسجدهای اسلامی متعلق به مسلمانان‌اند. همچنین عبادتگاه‌ها علوی، سنی یا شیعه ندارند. تمام عبادتگاه‌ها از آنِ خدا هستند و همه‌ مردم در آن‌ها نام خدا را یاد می‌کنند. به همین دلیل، این عبادتگاه برای همه‌ مؤمنان، هدیه‌ای زیبا از سوی ملت ترکیه به تمام انسان‌ها در استانبول است.

-ساخت بزرگترین مسجد شیعیان در استانبول الگویی برای کشورهای همسایه

دومانلی در مورد سابقه مساجد مذهب تشیع در ترکیه و دوره عثمانی گفت: در جمهوری ترکیه و حتی پیش از جمهوری، به‌ویژه در منطقه‌ قارص و ایغدیر، مساجد شیعه جعفری وجود داشت. عبادتگاه‌های دیگر گروه‌های دینی نیز وجود داشتند. حتی عبادتگاه‌هایی که از دوره بیزانس برای ما باقی مانده‌اند، هنوز هم پابرجا هستند.

وی افزود: اما در حقیقت، در بسیاری از شهرهای ما، در کلان‌شهرها، در آنکارا، ازمیر، ایغدیر، قارص، بورسا و بسیاری از شهرهای دیگر نیز مساجد شیعه وجود داشته است. ساخت چنین مسجد و مرکز فرهنگی بزرگ و زیبایی توسط شیعیان، برای تمام کشورهای همسایه نیز الگو خواهد بود.

- ویژگی‌های مسجد زینبیه

امام مسجد زینبیه در خصوص سابقه تاسیس این مسجد از گذشته تاکنون و همچنین معماری کنونی آن اظهار داشت: مسجد ما در حقیقت با ساختار اولیه‌اش از سال 1978 در محله‌ هالکالی کوچوک‌چکمجه‌ وجود داشت. پس از زلزله بزرگ مرمره در سال 1999 و آسیب‌دیدن مسجد، تصمیم گرفته شد که مسجد دوباره ساخته شود. زمین کاملاً با حمایت مردم ما تهیه شد. در سال 2009 نیز پایه‌های مسجدی که اکنون در آن هستیم گذاشته شد.

وی ادامه داد: از سال 2009 تا 2025، با لطف خدا، دولت، ملت و همه‌ نهادهای کلان‌شهری در کنار هم قرار گرفتند و توانستیم چنین مسجد زیبایی را به ترکیه، کشور عزیزمان، و استانبول هدیه کنیم. در مسجدی که اکنون داخل آن هستیم، در این طبقه‌ ورودی و سه طبقه‌ بالایی، 10 هزار نفر می‌توانند هم‌زمان عبادت کنند و در صورت نیاز، با احتساب راهروها و صحن، ظرفیت به 40 هزار نفر نیز می‌رسد.

- معماری الهام گرفته از هنر سلجوقی و اسلامی

دومانلی در ادامه گفت: گنبد مسجد ما از آلیاژ «تیتانیوم-زینک» ساخته شده و هر قطعه‌ آن با دست و به صورت کاملاً دستی تولید شده است.از بیرون که نگاه می‌کنید، مانند گنبدی طلایی به نظر می‌رسد. این بنا از معماری سلجوقی الهام گرفته و از مهم‌ترین آثار جهان همچون حرم حضرت علی در نجف و حرم حضرت زینب در شام را یادآوری می‌کند؛ به همین دلیل نام آن «زینبیه» است. نام منطقه‌ حرم حضرت زینب در دمشق نیز «زینبیه» است. به دلیل شباهت معماری، کسانی که از بزرگراه‌ها عبور می‌کنند، گنبد را دیده و به اینجا می‌آیند و از آن دیدن می‌کنند.

امام مسجد زینبیه افزود: در محراب مسجد، همانند هر مسجدی، آیه‌ قبله و عبارات «لا اله الا الله»، «محمد رسول‌الله» و «علیٌ ولی‌الله» نوشته شده است. در منبر و کرسی نیز حدیث مشهور پیامبر اکرم «من شهر علمم و علی دروازه آن است» نوشته شده است. در گنبد 15 پنجره‌ بسیار زیبا و ساخته‌شده با هنر دستی وجود دارد. از این 15 پنجره، 14 پنجره به نام چهارده معصوم ساخته شده‌اند: پیامبر اکرم، دخترش حضرت فاطمه و دوازده امام.

وی گفت: بر بالای ستون‌های زیر گنبد نیز نام چهارده معصوم نوشته شده است. همچنین نام حضرت عباس برادر امام حسین و نیز نام حضرت علی‌اکبر فرزند امام حسین از شهدای کربلا دیده می‌شود. یکی از زیبایی‌های ویژه‌ این مسجد این است که زیر چهار پنجره‌ بزرگ کنار منبر و کرسی، نام چهار بانوی برجسته نوشته شده است: «ام‌المؤمنین خدیجه»، «فاطمه، اُمّ‌اَبیها»،«ام‌المصائب زینب»، و «اُمّ‌القائم نرجس» مادر حضرت مهدی که در عربی «نَرجِس» نوشته می‌شود. جالب اینکه ایشان اصالتاً اهل استانبول بوده و در این شهر زندگی می‌کرده است. نوشتن نام این چهار بانو در مسجدی که در این شهر ساخته شده، زیبایی بیشتری دارد و نام حضرت نرجس نیز بر این بنا نقش بسته است.

دومانلی در پایان اظهار داشت: مسجد ما تنها عبادتگاه نیست؛ بلکه مجموعه‌ای است که با مرکز فرهنگی، سالن کنفرانس، آشپزخانه‌ عمومی، ساختمان رسانه و تلویزیون، فضاهای آموزشی، دفاتر سازمان‌های مردم‌نهاد و انجمن‌ها، به‌صورت هفت روز هفته، 24 ساعت شبانه‌روز همه روزهای سال به همه‌ مردم و تمام مؤمنان خدمت‌رسانی می‌کند.