Samsun'da yaşayan hamile kadının iş başvurusunu reddeden şirkete, Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK), "cinsiyet temelli doğrudan ayrımcılık"tan idari para cezası uyguladı.

Hamile olduğunu bildirmesinin ardından iş başvurusu reddedilen 31 yaşındaki Nilay Balama, iş başvurularında hamilelik ve çocuk sahibi olmanın engel olarak görülmesinin zorluklarını AA muhabirine anlattı.

Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Öğretmenliği bölümü mezunu olan Balama, KPSS hazırlıkları sonrası özel sektörde iş arayışına girdi.

Balama, 2022 yılında mobilya ve beyaz eşya satan bir mağazaya yaptığı başvurunun hamile olduğu gerekçesiyle reddedilmesinin ardından Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumuna (TİHEK) şikayette bulundu.

TİHEK, söz konusu şirkete "cinsiyet temelli doğrudan ayrımcılık" gerekçesiyle para cezası kesti.

"Hamile olduğum için mi işe alınmıyorum?"

2016 yılında Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Öğretmenliği bölümünden mezunu olan Balama, 2022 yılında bir mağazada bilgi işlem personeli olarak işe alınmak üzereyken hamile olduğunu öğrendi.

Balama, "Görüşmede her şey yolundaydı, karşılıklı anlaştık, dosya işlemleri başlamıştı. O günün akşamında hamile olduğumu öğrendim. Ben de dürüst davranarak müdüre bildirdim. Ama bu açıklamamdan sonra süreç tersine döndü." diyerek konuştu.

Ertesi gün işvereni aradığında başka şubeden personel alınacağını bu nedenle iş başvurusunun olumsuz sonuçlandığını öğrendiğini belirten Balama, sözlerine şöyle devam etti:

"Bana kısa süre sonra izne ayrılacağımı, onlar için de sorun olacağını söylediler. 'Hamile olduğum için mi işe alınmıyorum?' diye sorduğumda 'aynen' gibi bir cevap verdiler. Bu yaptıklarının etik olmadığını ve ayrımcılık olduğunu, onları şikayet edeceğimi söyledim."

"Hamilelik gerekçesiyle işe almamak ayrımcılıktır"

Balama, yaşadığı ayrımcılığı Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumuna (TİHEK) ilettiğini belirtti.

Balama'nın başvurusunu değerlendiren TİHEK, "hamilelik gerekçesiyle işe alınmamanın cinsiyet temelli doğrudan ayrımcılık oluşturduğunu" tespit ederek, işverene bin 963 lira idari para cezası verilmesine karar verdi.

Kararda, işverenin gebelik nedeniyle ayrımcılık yapılmadığını ispatlayamadığı, başvurucuya gönderilen ihtarname ile kuruma sunulan savunmalar arasında çelişkili ifadeler yer aldığı belirtildi.

Balama, karara ilişkin, "Bence böyle bir sorun yaşayan herkes TİHEK'e başvuru yapmalı. Haksızlığa karşı bizim yanımızda olan bir kurum var." değerlendirmesinde bulundu.

"Anne olduğumuz için çalışmayalım mı?"

Balama, çocuğu doğduktan sonraki iş görüşmelerinde de benzer ayrımcılığa maruz kaldığını belirtti. Müşteri hizmetleri alanında faaliyet gösteren bir firmada görüşmesinin çok iyi geçtiğini ancak çocuğu olduğunu söylemesiyle sürecin değiştiğini ifade eden Balama, şunları söyledi:

"İş görüşmemde hemen özel hayatıma dair sorular sormaya başladılar. 'Çocuğun kreşe gidiyor mu, kreşten kim alıyor?' gibi. Ben de bunlar benim özel hayatım olduğunu ve işimi engellemediği sürece onları ilgilendirmediğini ifade ettim. O noktadan sonra süreç ilerlemedi. Onları da şikayet etmek istedim ama maillerimi bile engellediler."

Yakın zamanda gittiği bir görüşmede de evli ve çocuklu olduğu için geri dönüş yapılmadığını belirten Balama, "Genç yaşlardaki bekar adaylara dönüş yapıldı fakat bana yapılmadı. Çünkü evliyim ve çocuğum var. Evli, hatta çocuklu olan kadınları hiç işe almak istemiyorlar. Çocuğu hastalanacak, izin isteyecek diye düşünüyorlar. Bu nedenle 2-3 yıldır iş bulamıyorum." ifadelerini kullandı.

Yaşadıklarının kendisini derinden etkilediğini belirten Balama, şunları kaydetti:

"Herkesin bir özel hayatı var. Anne olmayalım veya anne olduğumuz için çalışmayalım mı? Biz de kendi ayaklarımız üzerinde durmak istiyoruz. Okuyoruz, çabalıyoruz ve karşılığını almak istiyoruz. Bu tür olayların maddi boyutu var ama manevi açıdan da çok yıpratıcı. İnsan dürüst davranıyor ve hamile olduğunu söylüyor ama dürüstlüğün karşılığı ayrımcılık oluyor. Gerçekten çok üzücü bir durum.”

"Anneler için ayrı kadro açılsın"

Çözüm önerisi olarak annelere özel bir istihdam kadrosu açılabileceğini dile getiren Balama, "Nasıl engelli kadrosu varsa, anneler için de açılabilir. Çünkü bu ayrımcılık devam ediyor. Çalışma hakkı temel haklarımızdan biri. Bu hakkı kullanmamıza fırsat vermiyorlar." dedi.

Yaşadığı olumsuzluklar nedeniyle özel sektörden umudunu kestiğini ifade eden Balama, artık kendi işini yapmak ya da öğretmenliğe atanıp devlet memuru olmak istediğini belirtti.

Üç ayrı iş görüşmesinden sırf anne olduğu için elendiğini anlatan Balama, "Maalesef bazen annelik, kadınlık çalışma hayatına engel gibi görülüyor. Umarım bu haberlerle farkındalık oluşur ve kadınlara farklı davranılır." ifadesini kullandı.

 TİHEK, benzer bir olayda bankaya ceza verilmişti

TİHEK, 2023 yılında verdiği başka bir kararında da hamilelik nedeniyle işe alınmayan bir başvurucuyu haklı buldu.

Bir banka memur alım sınavını kazanıp mülakatı da başarıyla tamamlayan kadın adayın İstanbul Bahçelievler Şubesine ataması yapılmış ve kendisine e-posta ile bildirilmişti. Aday, evrak hazırlıklarına başlamışken hamile olduğunu bankaya bildirdi. Bunun üzerine, herhangi bir eksiklik veya sağlık engeli olmamasına rağmen atama onayı "yeniden yapılan değerlendirme" gerekçesiyle iptal edildi.

Kararda, adayın işin gerektirdiği niteliklere sahip olduğu, yazılı ve sözlü aşamaları geçtiği ve atamasının yapıldığı tespit edildi. Hamilelik bilgisinin verilmesinden kısa süre sonra atamanın iptal edilmesi, iptale dair objektif bir gerekçe sunulamaması ve personel ihtiyacının devam ettiğinin görülmesi nedeniyle adayın yalnızca hamileliği sebebiyle olumsuz muameleye tabi tutulduğu belirtildi.

TİHEK, cinsiyet temelinde doğrudan ayrımcılık yasağının ihlal edildiğine hükmederek, muhatap banka hakkında 89 bin 571 lira idari para cezası uygulanmasına karar verdi.