Malcolm X'in özgürlük için sarf ettiği "Tüm uyuyanları uyandırmaya tek bir uyanık yeter" sözü, onun hayatı boyunca verdiği mücadeleyi özetler nitelikte.

Gerçek adı Malcolm Little olan Malcolm X, 19 Mayıs 1925'te ABD'nin Nebraska eyaletinin Omaha kentinde doğdu. Ancak onu zorlu bir çocukluk bekliyordu. Babası Earl Little, siyahi milliyetçi bir vaizdi ve Ku Klux Klan gibi beyaz üstünlükçü grupların tehditlerine maruz kalıyordu. 1929'da evi ateşe verilen Earl Little, 1931'de suikaste kurban gitti. Babası öldüğünde Malcolm, henüz 6 yaşındaydı ve bu hayatındaki ilk büyük travma oldu.

Hapishanede yeniden doğuş

Babalarının ölümünün ardından Malcolm ve kardeşleri koruyucu ailelere dağıtıldı. Bu süreç, onun hayatında derin izler bıraktı. 21 yaşına kadar Boston’da bir koruyucu ailenin yanında büyüyen Malcolm, ortaokul eğitimini bırakarak çalışmaya başladı ve genç yaşta New York’un suçla özdeşleşmiş Harlem sokaklarına sürüklendi. Bu dönemde birçok yasadışı olaya karıştı ve 1946’da hırsızlık suçlamasıyla 10 yıl hapse mahkum edildi. Bu, Malcolm'un hayatındaki bir diğer dönüm noktasıydı. Malcolm, burada kendi içsel yolculuğunu başlattı.

Malcolm, hapiste geçirdiği yıllarda kendini eğitime adadı. Demir parmaklıklar ardındayken yarım bıraktığı eğitimi sürdürme kararı alan ve günlerini hapishanedeki kütüphanede geçirmeye başlayan Malcolm X, o yılları, "Bir insanın düşünmeye ihtiyacı varsa, gidebileceği en iyi yer, bana sorulursa, üniversiteden sonra hapishanedir." ifadeleriyle özetledi.

Bu dönemde, arkadaşlarının da etkisiyle siyahi milliyetçiliği savunan Elijah Muhammed liderliğindeki İslam Milleti Hareketi'yle tanıştı ve İslam’ı seçerek "X" soyadını aldı. Bu isim, köleleştirilen atalarının kaybolan soyadını temsil ediyordu.

İslam Milleti'nin karizmatik yüzü oldu

1952’de serbest kaldığında, kısa sürede İslam Milleti'nin en güçlü seslerinden biri haline geldi. Karizması, hitabet gücü ve açık sözlülüğüyle kısa sürede hareketin yüzü oldu. Siyahilerin hakları için verdiği mücadelede, köleliğin ve beyaz üstünlüğünün karşısında durarak büyük kitleleri etkilemeyi başardı.

İslam Milleti'nin 1952'de 500 olan üye sayısı onun konuşmalarıyla 1963'te 30 bine ulaştı. Ancak, bu dönemdeki sert söylemleri ve beyazlara karşı tutumu sık sık eleştirildi.

Malcolm'un Hac yolculuğu ve büyük dönüşüm

Malcolm X'in hayatındaki en büyük dönüşüm, 1964 yılında İslam Milleti Hareketi'nden ayrılmasından sonra gerçekleşti.

Daha önce de çeşitli konularda anlaşmazlıklar yaşadığı Elijah Muhammed'in, hareketteki birçok kadınla ilişki yaşadığının ortaya çıkması üzerine Malcolm X, 1964'te İslam Milleti ile bağlarını kopararak, "Muslim Mosque" (Müslüman Camisi) hareketini kurdu.

Ardından Hac yolculuğuna çıkan Malcolm X, burada İslam'ın evrensel kardeşlik mesajını keşfetti. O zamana kadar beyazlarla ilgili olumsuz düşüncelerini değiştiren Malcolm, tüm ırkların barış içinde bir arada yaşayabileceğine inanmaya başladı. Bu süreçte "El-Hac Malik Eş-Şahbaz" adını aldı ve yalnızca siyahilerin değil, tüm insanlığın hakları için mücadele etmeye yöneldi.

39 yaşında suikaste kurban gitti

Malcolm'un seçtiği bu yeni yol, onu eski müttefikleriyle karşı karşıya getirdi. 1965 yılında Malcolm'un evi bombalandı, ailesiyle birlikte bu saldırıdan sağ kurtuldu.

Malcolm X, bu olaydan 6 gün sonra 21 Şubat 1965'te Harlem'deki Audubon Balo Salonu'nda konuşma yaptığı sırada yanına yaklaşan 3 kişinin silahından çıkan kurşunlarla 39 yaşında hayata gözlerini yumdu.

Malcolm X'in 27 Şubat 1965'te düzenlenen cenaze törenine yaklaşık 30 bin kişi katıldı.

İslam Milleti üyesi 3 kişinin cinayet suçundan mahkum edilmesine rağmen suikastin arkasında hayatının son döneminde Malcolm X'i sıkı takip altında tutan Federal Soruşturma Bürosunun (FBI) olduğuna dair iddialar ortaya atıldı. Suikastın ardındaki sırlar, bugün bile tam olarak aydınlatılabilmiş değil.

Malcolm X'in mirası, sadece ABD'de değil, dünya genelinde insan hakları mücadelesine ilham vermeye devam ediyor. Siyahilerin hak arayışının sembolü olan Malcolm X, bugün hala eşitlik ve adalet mücadelesinin güçlü sesi olarak hatırlanıyor.