Soykırıma maruz kalan Gazze'de yapay zeka destekli gözetim şirketlerinin etkisi artıyor

Elif Gültekin Karahacıoğlu
01.12.2025
Ankara

Palantir ve Dataminr gibi yapay zeka destekli gözetim teknolojileri üreten şirketlerin, soykırımın yaşandığı Gazze'de yeni güvenlik mimarisinde rol kapma peşinde olduğu ifade ediliyor.

ABD'nin Gazze yakınlarında kurduğu yeni askeri koordinasyon merkezinde yer alan Palantir ve Dataminr gibi yapay zeka destekli gözetim teknolojileri üreten şirketlerin, soykırımın yaşandığı Gazze'de yeni güvenlik mimarisinde rol kapma peşinde olduğu ifade ediliyor.

İsrail'de yayın yapan "+972 Magazine"nin haberine göre, ABD Başkanı Donald Trump'ın 20 maddelik "Gazze'nin yeniden inşa edilmesi" planı kapsamında, ekimden bu yana yaklaşık 200 ABD askerinin görev yaptığı Sivil-Askeri Koordinasyon Merkezi (CMCC), Gazze Şeridi'nin kuzey ucuna yaklaşık 20 kilometre uzaklıkta bulunuyor.

Gazze'nin geleceğine yönelik görüşmelere hiçbir Filistinli kurum dahil edilmemesine rağmen, CMCC'de Palantir ve Dataminr gibi ABD merkezli yapay zeka destekli gözetim teknolojileri üreten şirketler yer alıyor.

CMCC'deki ABD askeri yetkilileri, bu şirketler sayesinde İsrail birliklerini gerçek zamanlı olarak izlerken İsrail, Filistinlilere yönelik saldırılarına ve Gazze'deki insan hakları ihlallerine devam ediyor.

Palantir'in Maven platformu istihbarat toplayıp analiz ediyor

Merkezde kullanılan sistemler arasında, Palantir tarafından geliştirilen ve savaş bölgelerinden elde edilen gözetleme verilerini toplayıp analiz edebilen "Maven" adlı yapay zeka destekli hedefleme platformu bulunuyor.

Söz konusu platform uydulardan, casus uçaklardan, insansız hava araçlarından, telekomünikasyon verilerinden ve internetten bilgi toplayarak bu bilgileri komutanlar ve destek grupları için ortak bir uygulamada topluyor.

ABD ordusu tarafından "yapay zeka destekli savaş alanı platformu" olarak adlandırılan Maven, Yemen, Suriye ve Irak dahil Orta Doğu'da pek çok ülkede ABD hava saldırılarını yönlendirmek için konuşlandırılıyor.

Maven'in askeri hedeflerin tespit ve bombalama sürecini kısalttığını savunan Palantir, ABD Silahlı Kuvvetleri için platformu güncellemek ve iyileştirmek amacıyla 10 milyar dolarlık bir sözleşme imzaladı.

İsrail'in Filistinlilere yönelik soykırımına devam etmesine rağmen, Palantir'in Ocak 2024'ten bu yana İsrail ordusuyla yakın işbirliği içinde çalıştığı ve Tel Aviv'deki ofisinin son iki yılda hızla büyüdüğü biliniyor.

Dataminr, sosyal medyadaki faaliyetleri tespit ediyor

CMCC'de aktif olarak yer alan bir diğer şirket ise kuruluş sürecinde ABD Merkezi İstihbarat Teşkilatının (CIA) girişim sermayesi fonundan yatırım alan Dataminr.

Dataminr, ABD merkezli X şirketinin sosyal medya platformu ile kurduğu yakın işbirliği sayesinde devletlerin ve şirketlerin internet kullanıcılarını gerçek zamanlı olarak takip edebilmesine imkan tanıyor.

Daha önce ABD kolluk kuvvetlerine "suç ve terörist faaliyetler" konusunda gözetleme olanağı sunan şirket, kendi hizmetini "gerçek zamanlı olay, tehdit ve risk istihbaratı" olarak tanımlıyor.

Dataminr'in 2010'da Federal Soruşturma Bürosuna (FBI), o dönem Twitter adıyla bilinen sosyal medya platformunun tüm kullanıcı verilerine erişim imkanı sağladığı biliniyor.

Bu sistemin, kolluk kuvvetleri ve hükümetlerin herhangi bir sosyal medya kullanıcısının "geçmiş dijital faaliyetlerini" izleyebilmesine ve o kişinin sosyal medyadaki bağlantıları ile etkileşim ağlarını ortaya çıkarabilmesine imkan tanıdığı belirtiliyor.

Twitter o dönemde, kendisinin yüzde 5 hissesine sahip Dataminr'i "resmi ortak" olarak nitelendirdi.

Şirket, ABD'de birçok kez kolluk kuvvetleri tarafından kitlesel eylemleri takip etmek için de kullanıldı.

Los Angeles Polis Departmanı, martta Gazze'de ateşkes çağrısı yapan protestocuları gözetlemek için Dataminr'i kullandı.

Yapay zeka sayesinde ABD ile İsrail arasındaki istihbarat işbirliği derinleşiyor

Trump'ın planının bir parçası olarak, ABD'nin Gazze için teşkil edilecek Uluslararası İstikrar Gücünü (ISF) denetlemesi planlanıyor.

Palantir'in Maven sisteminin ve Dataminr platformunun, ISF'ye İsrail'in kullandığı yapay zeka destekli hedefleme ve sosyal medya tarama sistemleriyle benzer kapasitede yetenekler sağlayacağı öngörülüyor.

ABD ile İsrail arasındaki istihbarat işbirliği ve paylaşımı, Maven gibi ABD üretimi teknolojiler, dron ve uydu görüntüleri, iletişim verileri ve yapay zeka destekli veri analizi sayesinde daha da derinleşiyor.

Palantir ve Dataminr'in, istihbarat işbirliğini kolaylaştırmanın yanı sıra, Gazze'de ABD-İsrail güvenlik koordinasyonunda da rol oynaması bekleniyor.

Nitekim, Trump'ın önerileri arasında, Filistinlilerin İsrail işgali altındaki bölgelere toplu olarak nakledilmesi ve bunların yönetimi için İsrail birlikleri ve istihbarat teşkilatlarıyla işbirliği yapılması bulunuyor.

Her biri yaklaşık 25 bin Filistinliyi barındıracak yerleşim bölgelerinde devriye yolları, çitler, gözetleme kameraları ve ISF tarafından yönetilen askeri karakollar yer alması planlanıyor.

ISF'nin, her bir yerleşkeye kimin gireceğini belirlemek için İsrail güçleriyle koordinasyon içinde çalışacağı belirtiliyor.

Palantir ve Dataminr'in ise bu süreçlerde aktif rol oynayacağı ifade ediliyor.

Palantir ve Dataminr İsrail'in hedef alarak öldürme operasyonlarını artırabilir

İsrail, kamu sektörü çalışanları da dahil Hamas bağlantılı kişileri suikast hedefi olarak belirlemek için Lavender adlı bir yapay zeka destekli gözetleme aracı kullanıyor.

Lavender, Filistinlilerin Hamas ve diğer gruplarla bağlantılı olma olasılığını, belirsiz ve tartışmalı bir dizi kriteri analiz ederek tahmin ediyor.

ISF'nin İsrailli yetkililer adına gözetleme yapmasına olanak tanıyan Palantir ve Dataminr'in ise bu çabaları daha da güçlendirmesinden endişe ediliyor.

Bu şirketlerin ürünleri, sadece Filistinlilerin toplu hareketlerini ve iletişimlerini izlemekle kalmıyor aynı zamanda askeri operasyonlarda gözaltına alınacak veya öldürülecek kişilerin listelerini de derleyebiliyor.

Şirketler ve İsrail ordusu arasında simbiyotik bir ilişki var

ABD ve İsrail ordusuyla çalışan teknoloji şirketleri, Gazze'deki ortamı, ürünlerini geliştirmek ve sahada test etmek için bir laboratuvar olarak görüyor.

İsrail ordusu ise istihbarat paylaşımı yaparak ve güvenlik koordinasyonu sağlayarak Gazze'nin kontrolünü elinde tutmak istiyor.

Palantir ve Dataminr gibi firmaların topladığı verilerin, ilerleyen dönemde iki ülkenin istihbarat paylaşımında daha fazla rol oynaması bekleniyor.