استانبول/ نرگس رضایی/ خبرگزاری آنادولو

با بازگشایی مدارس برای سال تحصیلی جدید در ایران، خبرگزاری «آنادولو» به بررسی پیامدهای تعطیلی مکرر مدارس در این کشور که سال گذشته به یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های آموزشی تبدیل شد، پرداخت.

تعطیلی مکرر مدارس در ایران که به علت ناترازی انرژی و آلودگی هوا رخ داد، انتقاد شدید مسئولان ارشد آموزش و پرورش این کشور را در پی داشت که ضمن اشاره به اثرات سوء آن، خواستار توجه مقامات تصمیم‌گیر شدند.

در این راستا، علی‌اصغر محمدی، کارشناس آموزش و پرورش در ایران در گفت‌وگو با خبرنگار «آنادولو» ضمن ارزیابی پیامدهای تعطیلی مکرر مدارس در این کشور تاکید کرد: آموزش برای کشور‌های توسعه یافته تعطیل‌پذیر نیست و یک جریان مستمر است، اما در کشور ما، آموزش اولویت ندارد.

او گفت: «تعطیلی بیش از حد مدارس در سال تحصیلی 1404-1403، یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های آموزشی کشور بود. این تعطیلی‌ها که به دلایل مختلف از جمله آلودگی شدید هوا و ناترازی انرژی رخ داده‌اند، بر کیفیت آموزش دانش‌آموزان تأثیر منفی گذاشته و روند یادگیری را مختل کرده است.»

محمدی افزود: تعطیلی‌های پیاپی و بدون برنامه، برای رشد شخصیتی دانش‌آموزان پیامدهایی دارد. در مورد افزایش تعطیلی مدارس و تاثیر آن بر دانش‌آموزان می‌‎توان از دو منظر به موضوع پرداخت؛ نخست تعطیلاتی که طبق اصول و فواصل زمانی منظم و برنامه‌ریزی شده باشد که می‌تواند تاثیرات مثبتی به دنبال داشته باشد، اما اینکه بچه‌ها نیاز دارند روزانه و تابع نظم مشخصی وارد مدرسه شوند و فعالیت‌های آموزشی خود را در یک چارچوب منسجم دنبال کنند نیز بحث دیگر است.

این کارشناس آموزش و پرورش در ادامه خاطرنشان کرد: هرگز نباید فراموش کنیم که هیچ چیز ضروری‌تر از حضور بچه‌ها در مدرسه نیست. زیرا برای دانش‌آموزان مدرسه به عنوان تنها نماینده اجتماع به حساب می‌آید. یعنی در دنیای ذهنی یک دانش‌آموز مدرسه برابر اجتماع است و چنانچه به هر علتی از مدرسه محروم شود یا از مدرسه اخراج شود و نتواند از امکانات آموزشی در فضای مدرسه بهره ببرد، طبیعتا ما او را از یک نعمت مهم یا این طور بگوییم از تنها فرصت آموزشی، فرهنگی و اجتماعی محروم کرده‌ایم.

محمدی تاکید کرد: حضور نداشتن در مدرسه می‌تواند منجر به کند شدن فرایند رشد شخصیت و مهارت‌های ذهنی و مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی شود.

او در عین حال گفت: البته تعطیلی مدرسه تاثیر متفاوتی بر گروه‌های سنی دارد و هرچه سن پایین‌تر باشد، تاثیر سوء این تعطیلات مداوم می‌تواند بیشتر باشد، چرا که شخصیت کودکان و مهارت‌های ارتباطی و ذهنی در سنین پایین‌تر رشد می‌کند و تثبیت می‌شود.

- افت تحصیلی و کاهش کیفیت یادگیری

محمدی در ادامه، افت تحصیلی و کاهش کیفیت یادگیری را از اثرات سوء تعطیلی مکرر مدارس دانست و افزود: ایجاد وقفه در فرآیند یادگیری، آموزش مجازی، اگرچه جایگزینی مؤثر در شرایط بحرانی است، اما نمی‌تواند کاملاً کیفیت آموزش حضوری را جبران کند. فراموشی مطالب درسی، دسترسی نداشتن به معلم و افزایش نابرابری آموزشی برای دانش‌آموزانی که دسترسی کافی به ابزارهای آموزش مجازی ندارند به کاهش کیفیت یادگیری می‌انجامد.

او آسیب‌های روانی و مشکلات عاطفی را از دیگر مشکلات در این راستا برشمرد و گفت: قطع ارتباط با محیط مدرسه و دوستان می‌تواند منجر به افزایش اضطراب، افسردگی و کاهش انگیزه تحصیلی شود. احساس تنهایی و انزوا. افزایش استرس ناشی از نامشخص بودن آینده آموزشی از دیگر اثرات سوء تعطیلی مدارس است.

این کارشناس آموزش و پرورش، همچنین کاهش انگیزه تحصیلی در اثر نبود برنامه منظم و حضور فیزیکی در مدرسه و کاهش فعالیت بدنی و آسیب‌های جسمانی را مطرح و تصریح کرد: مدارس افزون ‎بر نقش آموزشی، فضای مناسبی برای فعالیت‌های بدنی و ورزشی هستند. تعطیلی مدارس منجر به کاهش تحرک بدنی و افزایش چاقی و مشکلات جسمی می‌شود. این در حالی است که اغلب دانش‌آموزان، به‌‎ویژه در شهرها با فقر حرکتی مواجه هستند.

محمدی افزود: تعطیلی مدارس، به‌ویژه در شرایط غیرمنتظره، فشار مضاعفی بر خانواده‌ها وارد می‌کند. والدین شاغل ناچار هستند برنامه کاری خود را تغییر دهند تا از فرزندان‏شان مراقبت کنند. همچنین افزایش مسئولیت آموزشی والدین در دوران تعطیلی، آن‌ها را با چالش‌های بیشتری مواجه می‌کند. مشکلات مالی ناشی از آموزش مجازی مانند تأمین ابزارهای لازم (کامپیوتر، اینترنت و…) می‌تواند بر خانواده‌های کم‌درآمد فشار وارد کند.

- اختلال در رشد اجتماعی و مهارت‌های ارتباطی

این کارشناس آموزش و پرورش، اختلال در رشد اجتماعی و مهارت‌های ارتباطی را از دیگر اثرات منفی تعطیلی مکرر مدارس در ایران دانست و گفت: مدرسه افزون‎ بر اینکه محلی برای یادگیری دروس است‎، مکانی برای رشد اجتماعی و تقویت مهارت‌های ارتباطی نیز است. تعطیلی‌های مکرر این فرصت را از دانش‌آموزان سلب و رشد اجتماعی آن‌ها را مختل می‌کند.

محمدی ادامه داد: زمان واقعی آموزش در ایران به دلیل تعطیلی‌‎های مکرر کاهش یافته است. در حالی که در کشورهایی با عملکرد برتر در آزمون‌های بین‌‎المللی، حتی در مناطق سردسیر، مدارس به ‎ندرت تعطیل می‌‎شوند.

این کارشناس آموزش و پرورش گفت: تعطیلات مختلف باعث اتلاف حدود 40 درصدی ساعت آموزش در مدارس کشور می‌شود. وضعیت موجود اتلاف ساعت آموزش و افزایش تعطیلی مدارس نشان می‌دهد که انعطاف در تقویم آموزشی به جهت امکان جبران تعطیلات و انطباق آن با شرایط بومی و منطقه‌ای امری ضروری است.

- تعطیلی در تقویم آموزشی ایران نامتعارف و بیشتر از نُرم جهانی است

محمدی در ادامه تصریح کرد: تعطیلی در تقویم آموزشی کشور، نامتعارف و بیشتر از نُرم جهانی است. روز‌های آموزشی در ایران باید 185 روز باشد، این در حالی است که طبق تقویم کشورمان، حتی اگر هیچ‌گونه تعطیلی مربوط به آلودگی هوا و ناترازی انرژی هم پیش نیاید، باز هم دانش‌آموزان تنها 167 روز در مدارس حاضر می‌شوند، اما به دلیل کمبود انرژی و آلودگی هوا و سرما و مراسم‌های متفاوت که عموما سیاسی هستند، روز‌های آموزشی به 150 روز هم نمی‌رسد. تعطیلات پیش از عید و پایان سال تحصیلی هم وجود دارد. این تعطیلات در کشور‌های دیگر بسیار سامان‌دهی شده است.

این کارشناس آموزش و پرورش تصریح کرد: آموزش برای کشور‌های توسعه یافته تعطیل‌پذیر نیست و یک جریان مستمر است، اما در کشور ما، آموزش اولویت ندارد. بررسی نتایج آزمون‌های بین‌‎المللی تیمز و پرلز نشان می‌‎دهد که کیفیت آموزش در ایران سقوط کرده است.

محمدی در پایان خاطرنشان کرد: کارشناسان معتقدند اگر دانش‌‎آموز در آلودگی به مدرسه برود، آسیب جسمی می‌بیند، اما اگر مدرسه نرود آسیب ذهنی می‌بیند. این موضوعی است که مسئولان تصمیم‌گیر توجهی به آن ندارند.