استانبول/خبرگزاری آناتولی

جامعه ایران این روزها و در آستانه سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری این کشور، شاهد حضور گسترده هواداران دو جناح حاضر در حاکمیت و همچنین مخالفان داخلی و خارجی حکومت جمهوری اسلامی در شبکه اجتماعی «کلاب‌هاوس» برای بیان دیدگاه‌ها و مواضع خود و تاثیرگذاری بر مخاطبان و افکار عمومی است.

ناگفته نماند که در انتخابات سال 2009 و 2017 نیز به ترتیب فیسبوک و تلگرام به داد طیف محروم از رسانه‌های مجاز و رسمی مانند تلویزیون، خبرگزاری و روزنامه رسیدند، اما کلاب‌هاوس به دلایل مختلف، از جمله امکان بیان آسان و شفاهی دیدگاه‌ها و غیره با استقبال بیشتری مواجه شده است.

عدم اعتماد و محرومیت مردم ایران از رسانه‌های رسمی، آنها را به سمت کلاب‌هاوس و غیره سوق داده است. به همین دلیل، محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران از ارائه بسته‌های اینترنت یکماهه «رایگان» به همه مردم این کشور در ایام انتخابات خبر داده است.

درباره میزان تاثیر کلاب‌هاوس بر عموم مردم ایران، حجت‌الاسلام رسول جعفریان، استاد دانشگاه تهران و رئیس کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران نوشته است: «خوب شد دم‌دمای انتخابات این کلاب‌هاوس درست شد، و الا از کجا می خواستیم حرف‌های‌مان را با این دامنه به همدیگر برسانیم. این پیام‌رسان‌های ایرانی چه شدند؟» کنایه این شخصیت اصولگرا به تصمیم چندین ساله حکومت ایران جهت ایجاد جایگزینی برای شبکه‌های اجتماعی بین‌المللی است.

از سوی دیگر محمد آقازاده، تحلیلگر و روزنامه‌نگار باسابقه و از مخالفان شرکت در انتخابات گفته که «کلاب‌هاوس پایگاه اجتماعی طبقه متوسط به بالاست». حتی مرتضی سرهنگی از نویسندگان جناح راست نیز گفته است: «كشف سلیقه عمومی از ترکیب تاکسی و اتوبوس‌های شرکت واحد به‌دست می‌آید. کلاب‌هاوس، اینستاگرام و تلگرام همه‌ی ایران نیست. بروید کف خیابان تا صدای مردم به شما برسد».

در این زمینه دکتر محمدعلی الستی، استاد علوم ارتباطات اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی تهران در گفتگو با خبرگزاری آناتولی اظهار داشت: شبکه‌های اجتماعی تحولی عظیم در فضای رسانه‌ای ایجاد کرده‌اند. در واقع آن شکل سابق رسانه‌ها، امروز دیگر نمودی ندارد. چون شبکه‌های اجتماعی به طیف‌های گسترده پیام می‌رسانند، تبادل دوطرفه اطلاعات رخ می‌دهد.

وی در ادامه تصریح کرد: این جریان دوطرفه اطلاعات، تبعیض و نگاهِ از بالا و پایین را ندارد و اطلاعات بطور افقی منتشر می‌شود و به اطلاع عموم می‌رسد. در چنین حالتی یک احساس اعتماد به نفس مطلوبی در افرادی که فعال حوزه مدنی و یا سیاسی هستند، ایجاد می‌شود.

الستی درباره رویکرد حکومت ایران در قبال کلاب‌هاوس و دیگر شبکه‌های اجتماعی نیز گفت: سیستمی که ذاتا با چرخش اطلاعات مخالفتی جدی دارد، بی‌تردید دنبال این می‌رود تا به هر طریق ممکن دسترسی افکارعمومی به شبکه‌های اجتماعی را حتی‌المقدور کمرنگ کند. مخالفان شبکه مجازی چاره‌ای جز پذیرش تاثیرگذاری این پدیده همه‌گیر ندارند.

او افزود: بخش دینی حکومت جمهوی اسلامی از نظارت استصوابی شورای نگهبان برای اعمال نظر، استفاده یا بهتر است بگوییم، سوءاستفاده می‌کند. وقتی به مردم توصیه می‌شود که اصلح را انتخاب کنند، منظورشان اسلامی بودن کاندیداست. طبیعی است که معتقدان به چنین شیوه‌ای نتواند شبکه‌های اجتماعی را بربتابند و روز به روز سعی بیشتری برای فیلترینگ و اعمال محدودیت‌های بیشتر از خود نشان دهند.

الستی راجع به تاثیر شبکه‌های اجتماعی بر روند انتخابات هم اظهار داشت: آنها می‌توانند در میزان مشارکت و حتی جهت‌دهی به آرای مردم اثرگذاری غیرقابل انکاری داشته باشند. کلاب‌هاوس اخبار را آنلاین و با سرعت زیاد منتشر می‌کند و احساس فرادستی و فرودستی جای خود را به برابری داده است. در واقع عملا دموکراسی در فضای عمومی کشور ما تحقق پیدا کرده است و برخلاف جاهای دیگر خودش را نشان می دهد.

گفتنی است؛ طی چند هفته اخیر بسیاری از سیاستمداران و مسئولین رده بالای ایرانی، مانند علی لاریجانی، محسن رضایی، اسحاق جهانگیری، سعید جلیلی، محمود احمدی‌نژاد و غیره که تا پیش از این هرگز حاضر به گفتگوی مستقیم با عموم مردم، به‌ویژه منتقدان داخلی و خارجی حکومت جمهوری نمی‌شدند با حضور در «کلاب‌هاوس» به نظرات و دیدگاه‌های رادیکال و ساختاری آنها گوش داده و پرسش‌های‌شان را پاسخ داده‌اند.