نقش تحریمهای بین المللی بر فعالیت شهروندان ایرانی در حوزه رمزارز
تحریمهای بین المللی علیه شهروندان ایرانی باعث شده هزاران شهروند این کشور با هویت جعلی در صرافیهای معتبر جهانی فعالیت کنند و حاصل این محدودیتها چیزی جز رواج کلاهبرداری و جعل هویت در سطح بینالمللی نبوده است.
استانبول/ *محمود براهویینژاد/ تحلیل
تحریمهای بین المللی علیه شهروندان ایرانی نه تنها شهروندان این کشور را از سرمایهگذاری و معامله در حوزه رمزارزها بازنداشته، بلکه طی سالهای اخیر شمار زیادی از ایرانیها با هویت جعلی در صرافیهای معتبر جهانی سرمایهگذاری کردهاند و حاصل این محدودیتها نیز چیزی جز رواج کلاهبرداری و جعل هویت در سطح بینالمللی برای ایرانیها نبوده است.
همزمان با رشد چشمگیر حجم معاملات و علاقه سرمایهگذاران خرد در حوزه رمزارزها در جهان، بسیاری از ایرانیان نیز که به دنبال تحریمها و سیاستهای داخلی زیر فشار شدید اقتصادی قرار گرفته بودند، به این بازار امید بستند.
اگرچه از همان آغاز هم فرش قرمزی برای ایرانیان پهن نشده بود و صرافیها به کاربرانی با IP ایران خدمات نمیدادند، اما سختگیریها نیز کمتر بود و فعالیت غیررسمی آسانتر؛ کاربران ایرانی با اتصال به VPN این محدودیتها را دور میزدند و به معاملهگری میپرداختند.
گزارش اخیر رویترز نشان میدهد که طبق دهها ایمیلی که اعضای شرکت «باینانس» در سالهای 2019 و 2020 برای یکدیگر فرستادهاند، کارمندان ارشد این صرافی از تعداد رو به رشد کاربران ایرانی اطلاع داشته و در مورد آن مزاح میکردند؛ تا آنکه حدود یک سال پیش در ژوئیه 2021 صرافی بایننس که یکی از محبوبترینها در ایران بود، احراز هویت را اجباری و اعلام کرد هویت کاربران ایرانی به دلیل تحریمها تأیید نمیشود و به ناچار آنها این صرافی را باید ترک کنند.
پرسش اساسی در اینجاست؛ چنین اقدامی چقدر موفقیتآمیز بوده و آیا آنگونه که در بیانیه اجباریشدن احراز هویت این صرافی آمده بود، بایننس توانست شفافیت ایجاد کند؟
در سالهای اخیر ترکیب تحریمها و سیاستهای اقتصادی داخلی، شرایط بسیار دشواری را برای میلیونها ایرانی رقم زده و آنها را در تنگنا قرار داده است. به همین دلیل، بسیاری از آنها پسانداز و سرمایههای خود را به بازار رمزارز آوردند تا این طریق درآمد دلاری کسب کنند.
با توجه به کاهش شدید ارزش تومان، آنها امیدوار بودند از زیان بیشتر بکاهند، اما تحریمها خیلی زود اثرگذار شد و موانع فراوانی بر سر راه معاملهگران ایرانی قرار گرفت.
اینبار نیز همانند گذشته، تحریمها بیش از حاکمیت، مردم عادی را نشانه گرفت و آنها را با چالشهای بیشتری مواجه کرد. ایرانیان که سالها با تحریم زیستهاند، از سر ناچاری به دورزدن این تحریمها نیز عادت کردهاند؛ پس از اجباریشدن احراز هویت صرافی بایننس، تلاشها برای رهایی از این محدودیت هم آغاز شد.
در نتیجه، کسبوکارهای کاذب جدیدی شکل گرفتند که کار ويژه آنها جعل مدارک هویتی کشورهای دیگر برای ایرانیان است. در حال حاضر، دهها سایت و کانال تلگرامی خدمات جعل مدرک برای فعالیت در صرافیهای رمزارزی را ارائه میکنند.
این اتفاق از یکسو باعث شده تا تحریمهای بایننس و دیگر صرافیها نهتنها مانع فعالیتهای غیرشفاف نشود، بلکه باعث گسترش جعل هویت در سطح بینالمللی نیز شده است. ارائهدهندگان این خدمات در صفحات خود، تصاویری منتشر میکنند که نشان میدهد بهراحتی مدارک هویتی کشورهای مختلف، از امارات متحده عربی و هند تا اتریش و فنلاند را جعل میکنند.
یکی از کانالهای تلگرامی فهرست بیش از 50 کشور را در اختیار کاربران قرار میدهد و مدعی میشود که آنها میتوانند هر کشوری را از این فهرست انتخاب کنند. آنها مدارک را طبق اصول و قواعد هر کشوری جعل میکنند و به مشتری میدهند. گردانندگان این کانال به مخاطبان خود اطمینان خاطر میدهند که بایننس یک شرکت چندملیتی است و هیچ ارتباطی با سازمانهای دولتی ندارد تا بتواند از این طریق استعلام مدارک ارائهشده را بگیرد. این گروهها، نسخهای فیزیکی از آن مدارک را نیز در اختیار مشتریان میگذارند که این خود خطر بالقوهای برای سوءاستفاده در سطوح دیگر را ایجاد میکند.
از سوی دیگر، رواج این پدیده زمینه انواع کلاهبرداریها را هم فراهم کرده و سرمایهای را که میتوانست به شکلی رسمی و قانونی در مسیر معاملهگری قرار گیرد، در معرض سوءاستفاده شیادان قرار داده است.
برخی از گروههایی که مدعی انجام فرآیند احراز هویت هستند، دست به سرقت اطلاعات و داراییهای مشتریانشان میزنند و سرمایه آنان را به یغما میبرند.
این همه محدودیتهای نابهجا و بیمورد برای فعالیت شهروندان ایران در صرافیهای رمزارزی معتبر، حتی به ایرانیان مقیم خارج که قصد دارند صادقانه در این صرافیها احراز هویت و فعالیت کنند، نیز سرایت پیدا کرده است و به صرف بودن نشانهای از ایرانیبودن، ولو اینکه فرد تابعیت کشور دیگری را هم داشته باشد، احراز هویت انجام نمیشود.
محدودیتهای بیشتر هم تنها باعث پیشرفت روشهای دور زدن این محدودیتها میشود، اما با برداشتهشدن این محدودیتها، میتوان نتیجه بازی را به برد-برد تغییر داد. در آن صورت هم کاربران ایرانی میتوانند با ریسک کمتری سرمایههای خود را به این صرافیها وارد کنند و هم صرافیها کنترل بیشتری بر فعالیت کاربرانشان خواهند داشت و میتوانند از شفافیت معاملات اطمینان بیشتری کسب کنند.
همه اینها نشان میدهد تحریمها علیه ایران حداقل در حوزه رمزارزها نهتنها موفق نبوده که خود گرههایی تازه ایجاد کرده است. هزاران کاربر با هویت جعلی در بایننس و صرافیهای دیگر مشغول به فعالیت هستند و مدارک هویتی جعلی آنها تهدیدی بالقوه است که دهها کشور دیگر را نیز میتواند درگیر کند. امنیت و سرمایه هزاران کاربر ایرانی نیز با چنین کاری بهشدت در معرض خطر قرار گرفته و در واقع، این یک بازی باخت-باخت برای همه است.
*محمود براهویینژاد، روزنامهنگار، سردبیر نشریه «حرّیت» و روزنامه بلوچی-فارسی «روچ» در استان سیستان و بلوچستان ایران است.
*نکات مندرج در این مقاله، بیانگر دیدگاه نویسنده است و الزاما به معنی رویکرد خبرگزاری آناتولی نیست.
خبرگزاري آناتولي اخبار خود از طريق سامانه مدیریت خبر (HAS) براي مشترکین رسانهای ارسال و فقط بخشي از آنها را خلاصه و در وبسايت خود منتشر ميكند. بنابراين براي دريافت اخبار كامل ما، لطفا تماس گرفته و مشترك شويد!