👗Dolabınızda yıllardır duran o elbise
🧸Çocuğunuzun artık oynamadığı oyuncakları
📱Çekmecede duran eski model telefon

🤝Kimisi için artık kullanılmayan bir eşya başka birinin ihtiyacını karşılayabilir

🔁“Atma ver” hareketi 20 yıldır eşyaların kullanım döngüsünü uzatarak… pic.twitter.com/GUeNzqmbUt

— Yeşilhat (@AA_Yesilhat) March 25, 2025

Değişen moda dinamikleri, elektronik ürünlerin son çıkan modellerini alma motivasyonu gibi birçok faktör, kişileri henüz kullanılabilir durumdaki eşyalarından vazgeçerek yenisini almaya itiyor. Hızlı tüketim kültürünün bir sonucu olarak birçok ürün kullanım ömrünü tamamlamadan çöpe gidiyor.

Bunun önüne geçmeye çalışan, bağımsız ve gönüllü girişimlerden biri olan "Atma ver" sayesinde yüzbinlerce ürünün kullanım ömrü uzuyor ve bu ürünler atık olmaktan kurtuluyor. Facebook üzerinden faaliyet gösteren grubun üyeleri, ihtiyaç duymadıkları ve kullanmadıkları ürünlere ait bilgi ve görselleri grubun sayfasından paylaşıyor, ihtiyacı olan üyeler ise ürün sahipleri ile iletişime geçip ürünleri ücretsiz olarak teslim alıyorlar.

AA muhabirinin sorularını yanıtlayan hareketin kurucusu Taner Ertunç, 2000’li yılların başında çok sık yurt dışında bulunduğunu ve bu esnada "Freecycle" (ücretsiz dönüşüm) adlı e-posta tabanlı ücretsiz eşya paylaşımı yapan bir oluşumla tanıştığını anlattı. Ertunç, "Gerçekten sistemin yürüdüğünü, işlediğini görünce, 'Bu niye Türkiye'de de olmasın, bizim için de olumlu, faydalı bir girişim olur' diyerek Ocak 2005’te İstanbul’da ilk grubumuzu açtık." dedi.

Sonrasında kendi çevrelerinde e-posta ağı oluşturduklarını ve bunu daha geniş kitlelere duyurmaya çalıştıklarını söyleyen Ertunç, 2010 yılına geldiklerinde üye sayılarının 10 bini aştığını ve faaliyetlerinin birkaç kente yayıldığını aktardı.

250 bine yakın üyesi var

2010’lu yıllarda Freecycle'ın gelişen sosyal medya platformlarına adapte olamaması sonucu yollarına "atmaver" adıyla sosyal medya üzerinden devam ettiklerini belirten Ertunç, "O dönemde Türkiye'de Facebook'un çok fazla kullanıldığını bildiğimiz ve geniş kitlelere erişebilmek istediğimiz için bunu e-posta grubu olarak değil, Facebook üzerinden yürüyen bir grup açarak yaptık. Bugün geldiğimiz noktada 250 bine yakın üyemiz var." diye konuştu.

Bu kültürün Türkiye’de yayılmasıyla başka benzer grupların da kurulduğundan bahseden Ertunç, kötüye kullanılmadığı sürece benzer oluşumların yaygınlaşmasından memnun olduğunu dile getirdi.

Grubun amacının sürdürülebilirlik olduğuna dikkati çeken Ertunç, şöyle devam etti:

"Amacımız eşyaların çöpe gitmesini engellemek. Bugün geldiğimiz noktada insanlar, ihtiyaçları olan eşyadan çok daha fazlasını alıyor ve çok fazla çöp üretiyorlar yani bunun çok sürdürülebilir olmadığını görüyoruz. Çünkü dünyanın kaynakları bir yerde tükeniyor. Bu hareket tamamen ücretsiz, gönüllülük esasına bağlı ve bağımsız. İlk ve temel şartımız, burada teklif edeceğiniz eşyanın ücretsiz olması, aslında başka hiçbir şartımız yok. Bunun dışındaki şartlar daha çok şekilsel şartlar. İşte, istiyoruz ki başına 'talep' yazsın, teklifse başına 'teklif' yazsın."

Böylesi büyük bir grubun yönetilmesinin getirdiği bazı zorluklar olduğuna değinen Ertunç, üyeler arasında güveni sarsabilecek durumlara engel olmanın önemine dikkati çekti.

Ertunç, "(Atma ver) İnsanların 20 yılda geldiğimiz noktada artık güvendikleri ve bağlılıklarını korudukları bir yer. Güvenle, hızla ve keyifle eşyalarını burada teklif edebilmeliler. Yani bir kişi, 'Çok ihtiyacım var, şudur budur' dedi, ikna etti, karşı taraftan aldı. Bir bakıyorsunuz gitmiş, onu satıyorsa, o zaman ürünü veren müşteri ‘Ben kandırıldım’ diye şikayet ediyor. Aynı şekilde, 'Malı alacağım' deyip gitmeyenler de bizim için bir şikayet konusudur. Çünkü bu, güvenimizi sarsıyor." ifadelerini kullandı.

Ertunç, gruptaki kuralları takip etmeyen ve farklı amaçlarla ağda yer alan kullanıcıların önce uyarıldığını, devamı halinde ise gruptan çıkarıldığını söyledi.

En çok tekstil ürünleri el değiştiriyor

Üyelerin yüzde 60'ının kadın, yüzde 40'ının erkek, 35 yaş üstü üyelerin oranının yüzde 60 olduğunu kaydeden Ertunç, üyelerin önemli bölümünün İstanbul'da yaşadığını, bu kentteki üyelerinin sayısının 100 bini bulduğunu belirtti.

Ertunç, günde ortalama 300 teklif ve talep yayımlandığını, bunlarla ilgili yaklaşık 1000 mesaj atıldığını ve ürünlerin yüzde 80’inin el değiştirdiğini söyledi.

Grupta en çok tekstil ürünlerinin el değiştirdiği, bunun ardından mobilyaların geldiği bilgisini paylaşan Ertunç, elektronik eşyalar ile bebek ve çocuklara yönelik giysi ve oyuncakların da çokça rağbet gören ürünler arasında yer aldığını bildirdi.

Ertunç, yaklaşık 10 yıl önce İstanbul’da bir arabanın dahi el değiştirdiğini ve o dönemde bir üyenin aracı alıp kullandığını anlatarak, bunu kendisini en çok şaşırtan örnek olarak nitelendirdi.

Hem kendi grupları hem de benzer gruplar üzerinden yüzbinlerce ürünün el değiştirdiğini vurgulayan Ertunç, konuşmasını "Önemli olan bu sistemin yürümesi, daha çok eşyanın teklif edilmesi, daha çok eşyanın ülkemiz ekonomisine geri döndürülmesi ve ülkemiz ekonomisine katkı sağlaması. Birey olarak yapabildiğimiz ekonomiye bir katkı, çevreye bir katkı.” diyerek tamamladı.