Haberin dijital ortama taşınması ve habere erişimde dijital mecraların tercih edilmesi, geleneksel medya yaklaşımlarını etkiledi. Artık haber tüketimi, büyük ölçüde dijital platformlar ekseninde gerçekleşiyor. 

EMEK VE HAK

Google'ın Kanada'daki haber kuruluşlarına ve şirketlere yıllık yaklaşık 74 milyon dolar telif ödeyeceğinin açıklanması, Türkiye'de dijital telif konusunu yeniden gündeme taşıdı. Konu, başta gazeteciler, yazarlar, sanatçılar ve bilim insanları olmak üzere herkes için, fikri mülkiyet hakkı, rekabetin korunması ve dezenformasyon gibi nedenlerle tartışılıyor. Sorun, genel olarak "bir içeriğin ya da haberin üreticisinin rızası dışında kullanılarak çıkar elde edilmesi" olarak görülüyor. Sorunun temelinde "emek ve hak" gibi kavramlara rastlanıyor.

FACEBOOK'A DEZENFORMASYON GÖNDERMESİ

Kanada’da geçen haziranda "Çevrimiçi Haberler Yasası" hayata geçirilmiş, yasayla Google, Meta gibi teknoloji firmalarının haber içeriklerini platformlarında kullanmaları karşılığında Kanadalı haber kuruluşlarına ve şirketlere telif ödemesi kararlaştırılmıştı. Kanada Hükümeti adına yapılan açıklamada da bunun medya sektörü için iyi bir gelişme olduğu bildirilerek "Facebook'un neden bizim haber sistemlerimizi desteklemeyip, platformunda dezenformasyona alan açtığını açıklama sırası geldi." denmişti. Kanadalılar, Meta hesaplarındaki yerli ve yabancı medya organlarının haber içeriklerine erişemiyor.

AVRUPA BİRLİĞİ NORMLARINA UYUM

Türkiye'de konuyla ilgi, bu son gelişmenin ardından yeniden arttı. Yakın zamanda dijital telif konusunun baştan ele alınması ve yeni bir sözleşme için çalışma gerçekleştirilmesi bekleniyor. TBMM Dijital Mecralar Komisyonu Başkanı Hüseyin Yayman, Google, Meta gibi teknoloji şirketlerinden telif geliri alınmasının yolunu açacak, dijital ortamda haksız rekabeti ortadan kaldıracak ve haberin telifini koruyacak "Dijital Telif Yasası" çalışması hakkında Avrupa Birliği(AB) normlarına uyumu işaret etti. Türkiye'de dijital platformlarla ilgili eksikliği gidermek için söz konusu yasanın ele alınması gerektiğini ifade eden Yayman, Google yetkililerine dijital telif konusunu sorduklarını ve kendilerine "AB normlarının Türkiye'de de uygulanması gerektiğini söyledik." dedi. Yayman, Türkiye'deki mevcut telif yasasının çok eski olduğunu ve günün şartlarına cevap veremediğini belirterek "Yasal düzenlemeye ilişkin Kültür ve Turizm Bakanlığı Telif Hakları Genel Müdürlüğü, Anadolu Ajansı ve diğer paydaşlarla görüşme halindeyiz. İnşallah dezenformasyon ve dijital mecralar yasasını çıkardığımız gibi telif yasasını da çıkarırız." diye konuştu.

ANADOLU AJANSI'NDAN DİJİTAL TELİF RAPORU

Dijital telif hakkına ilişkin Anadolu Ajansı'nın hazırladığı  bir rapor bulunuyor. Dijital platformlarda haksız rekabetin önlenmesi ve haberin telifinin korunmasına yönelik önerileri içeren "Haberin Telifi Raporu" kitaplaştırıldı. Raporda 2019 yılında AB'nin habere telif koruması sağladığı vurgulanıyor. 

DİJİTAL TELİF YASASI

Dijital ortamda içerik üretimi ve paylaşımını düzenleyen ve koruyan dijital telif çalışmasıyla, emek ve hak sahibinin korunması, yaratıcılığın teşvik edilmesi, tüketiciye güvenli bir ortam sunulması, rekabet ve adil gelir paylaşımı, profesyonel gazeteciliğin desteklenmesi ve dezenformasyonun önlenmesi gibi konular değerlendirilebilir.