Yakanın tarihi: İş dünyasının renkli dönüşümü ve yakasızlar

İş dünyası artık sadece mavi ve beyaz yakadan ibaret değil. Değişen üretim modelleri, teknoloji ve toplumsal dönüşümler yeni “yakalar” ortaya çıkardı

Mavi yaka ve beyaz yaka kavramları, basit bir  meslek tasnifinden öte, modern iş dünyasının sınıfsal, ekonomik ve kültürel dönüşümlerine işaret ediyor. Ancak, bu yakalar bugün artık tek başlarına iş dünyasını anlatmaya yetmiyor.

Mavi yaka – beyaz yaka ayrımı, 20. yüzyılın ortalarında Amerika’da yaygınlaştı. Sanayileşme hızlanırken toplum keskin bir biçimde ikiye ayrıldı. Bir yanda fabrikalarda, atölyelerde, demiryollarında alın teriyle çalışanlar; diğer yanda yönetici, muhasebeci, sekreter ve satış temsilcisi olarak ofislerde görev yapanlar. Dayanıklı, kir göstermeyen mavi gömlekleriyle sahada çalışan işçilere “mavi yaka”, temiz beyaz gömlekli masa başı çalışanlara ise “beyaz yaka” denmeye başlandı.

Ancak bu ayrım sadece beden ve zihin emeği farkını değil, sınıfsal statüyü de temsil ediyordu. Fabrika işçisinin terli mavi yakası ile bankacının ütülü beyaz yakası, sanayi çağının toplumsal hiyerarşisini görünür kılan güçlü metaforlara dönüştü.