Ekonomik eşitsizlik ve toplumsal çürüme her gün yüzlerce ABD’linin sokaklara düşerek uyuşturucuyla tanışmasına neden oluyor.

Son beş yılda ABD’de sokaklardaki uyuşturucu ticareti, ölümcül sentetik haplar ve kullanıcıları bilinçsiz, yarı baygın hale getiren “zombi” etkili maddelerin yayılmasıyla ciddi bir halk sağlığı krizine dönüştü.

Uyuşturucu madde trafiğinde başı, Meksika üzerinden ülkeye giren fentanil bazlı ürünler çekiyor. ABD Uyuşturucuyla Mücadele Dairesi (DEA) raporlarına göre, fentanil öncü maddeleri Çin’den Meksika’ya gönderiliyor, burada gizli laboratuvarlarda işleniyor ve Meksika kartellerin ve örgütler aracılığıyla ülkeye sokuluyor.

Sokak pazarları, sosyal medya platformları ve darknet üzerinden yürütülen satışlar, milyonlarca kullanıcıya ulaşıyor. Dağıtımda çocuk çeteleri, organize suç grupları ve bağımlılar aktif rol alıyor.

Sokak isimleri ve yaygınlık

Fentanil, sokak dilinde “Apache, China Girl, Dance Fever, Murder 8” gibi adlarla anılıyor. Eroin için “H” ve “Brown Sugar”, mtamfetamin için “Ice” ve “Crystal”, kokain için “Coke” ve “Crack” gibi ifadeler kullanılıyor.

Amerikan halk sağlığı verilerine göre, 2022’de 12 yaş ve üzerindeki nüfusun yaklaşık yüzde 16,5’i (46,6 milyon kişi) en az bir yasadışı madde kullandı. 

Aynı yıl esrar kullanımı yüzde 22’ye ulaştı. Sentetik hap kullanım oranı ise yüzde 3,2 olarak kaydedildi

‘Zombi’ davranışına neden olan maddeler

Fentanil, morfinden yaklaşık 100 kat daha güçlü etkisiyle birkaç miligramlık dozlarda bile solunumu durdurabiliyor. 2024’te ele geçirilen 60 milyondan fazla fentanil tableti, 380 milyon ölümcül doza eşdeğer.

Son dönemde yaygınlaşan xylazine (tranq dope), veterinerlerde kullanılan güçlü bir sakinleştirici. Fentanil ve kokain gibi maddelere karıştırıldığında derin sedasyon, solunum yavaşlaması, kan basıncında düşme ve dokularda çürüme (nekroz) yapıyor.

Krokodil (desomorfin) ise dokuları hızla tahrip ederek, kullanıcının ömrünü ortalama iki yıla düşürüyor. ABD’de sınırlı sayıda vaka görülse de en dramatik “zombi” etkisi bu maddeyle ortaya çıkıyor

Bağımlılık oranları ve ölüm istatistikleri

ABD’de 2022’de 48,7 milyon kişi (yüzde 17,3) madde bağımlılığı tanısı aldı. 18–25 yaş grubunda bu oran yüzde 27,8’e çıkıyor.

2023’te West Virginia, 100 bin kişide 81,9 aşırı doz ölümü ile ülke genelinde ilk sırada yer aldı. CDC verilerine göre, 2023’te 110 bini aşkın kişi aşırı dozdan öldü; bunların yüzde 76’sı opioid kaynaklıydı. 2024’te ölümler yüzde 27 düşerek yaklaşık 80 bin 400’e geriledi.

Hükümet ve toplum tepkisi

Biden yönetimi, bağımlılıkla mücadeleyi ulusal öncelik ilan etti. Opioid kullanım bozukluğu tedavilerinde kullanılan ilaçların reçete yetkisi genişletildi, milyonlarca nalokson kiti ücretsiz dağıtıldı. “İyi Samiryalı Yasaları” ile aşırı doz durumlarında yardım çağıranlar yasal koruma altına alındı.

STK’lar ve sağlık kurumları, “One Pill Can Kill” gibi kampanyalarla sahte hapların tehlikelerine dikkat çekiyor. Bazı eyaletlerde gözetimli kullanım merkezleri açılırken, iğne değişim programları ve test kitleri yaygınlaştırıldı. Fakat ülkedeki uyuşturucu kullanımını azalatamadılar.

Bataklık kurutulmadı

DEA’nın 2025 raporuna göre, çoklu madde karışımlarında artış gözleniyor. 

Her dört kokain örneğinden birinde, her sekiz metamfetamin örneğinden birinde fentanil tespit edildi. Xylazine, en yaygın katkı maddesi olmaya devam ederken, medetomidine gibi yeni toksinler piyasada görülmeye başladı.

2024’teki ölüm oranlarının düşmesine rağmen tehlike sürüyor. 

2025’te ele geçirilen fentanil miktarının yaklaşık 218 milyon ölümcül doza eşdeğer olduğu bildiriliyor.