Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK), Adana Büyükşehir Belediyesinin toplu taşımada öğrenci indiriminden yararlanmak için "28 yaşından gün almama" şartı getirmesini "yaş temelinde ayrımcılık" olarak değerlendirerek, belediyeye 200 bin lira idari para cezası verdi.

TİHEK'in kararına göre, 1982 doğumlu üniversite öğrencisi M.A, yararlandığı toplu ulaşımda indirimli öğrenci bileti uygulamasının devam etmesi amacıyla Kasım 2024'te öğrenci vizesi almak için Adana Büyükşehir Belediyesi Seyahat Kartları Ofisi'ne başvurdu.

Başvuru, Adana Büyükşehir Belediyesi Meclisinin 14 Ekim 2024 tarihli "Seyahat Kartları Uygulama Yönetmeliği" konulu kararı ile Seyahat Kartları Uygulama Yönetmeliği'nde yer alan öğrenci tanımına 28 yaşından gün almama şartının getirildiği gerekçesiyle reddedildi.

Talebi kabul edilmeyen M.A, yaşı nedeniyle ayrımcı muameleye maruz kaldığını, belediyenin bu uygulamasının Anayasa'nın 10. maddesindeki eşitlik ilkesine aykırı olduğunu öne sürerek TİHEK'e başvurdu.

Başvuru kapsamında görüşü alınan Adana Büyükşehir Belediyesi, belediyelerin ulaşım hizmetleri kapsamında Belediye Meclisi kararları doğrultusunda ücret belirleme yetkisinin bulunduğunu, ilgili mevzuatta indirimli tarife uygulamasına ilişkin özel bir düzenleme yer almadığından bu yetkinin Belediye Meclisinin takdirine bırakıldığını bildirdi.

TİHEK, inceleme sonucunda "yaş temelinde ayrımcılık yasağının ihlal edildiğine" karar vererek, Adana Büyükşehir Belediyesine 200 bin lira idari para cezası uyguladı.

Kararın gerekçesinden

TİHEK'in gerekçesinde, eşitlik ilkesi ve ayrımcılık yasağının insan hakları hukukunun temel normları arasında yer aldığı, bunun hem uluslararası sözleşmelerde hem de ulusal mevzuatla teminat altına alındığı hatırlatıldı.

Anayasa Mahkemesinin (AYM) kararlarına atıfta bulunulan gerekçede, Anayasa'nın 10. maddesinde düzenlenen eşitlik ilkesinin, Anayasa'da güvence altına alınan hak ve özgürlüklerden yararlanılırken nesnel ve haklı bir neden olmaksızın aynı veya benzer durumda bulunan kişilere farklı muamelede bulunulmasını yasakladığı belirtildi.

Gerekçede, toplu taşıma ücretlerine ilişkin belediyenin takdir yetkisinin bulunduğu ancak bu yetkinin Anayasa'nın 13. maddesinde düzenlenen "ölçülülük ilkesi" doğrultusunda kullanılması gerektiği vurgulandı.

Toplu taşıma ücretlerinin belirlenmesi ve öğrencilere indirim oranlarının tayin edilmesi hususunda, elde edilmek istenen kamu yararı ile farklı ücretlendirmeye tabi tutulan 28 yaşından gün almış öğrencilerin hakları arasında adil denge kurulması gerektiğine işaret edilen gerekçede, toplu taşımada öğrencilerin yaş temelinde farklı ücretlendirilmesinin Anayasa'nın öngördüğü sınırlar dahilinde makul, gerekli ve orantılı biçimde gerçekleşmesi gerektiği kaydedildi.

Başvurucunun yaş temelinde ayrımcılığa maruz bırakıldığına dikkat çekilen kararda, şu ifadelere yer verildi:

"Muhatap belediye tarafından toplu taşımada 28 yaşından gün almış öğrencilerin farklı ücretlendirmeye tabi tutulması, meşru bir amaç taşısa da uygulama sırasında yaş sınırının belirlenmesinde kişiler arasındaki bireysel farklılıkların göz önünde bulundurulmadığı ve bu durumun hedeflenen amaç ile uygulanan araç arasında bir ölçülülük sağlamadığı, uygulamada makul bir dengenin gözetilmediği gerekçeleriyle başvuru konusu olayda yaş temelinde ayrımcılık yasağının ihlal edildiği kanaatine varılmıştır."