Akademisyenlerin "Surların Altından Hayat: Gazimağusa Tüneli ve Toplumsal Bellek" projesi, Kıbrıslı Türklerin verdiği özgürlük mücadelesini gün yüzüne çıkarıyor.

Türkiye ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinden (KKTC) akademisyenler, Gazimağusa Belediyesinin desteğiyle, Kıbrıslı Türklerin varoluş mücadelesinde önemli rol üstlenen Baykal Tüneli'nin belgeseli için "Surların Altından Hayat: Gazimağusa Tüneli ve Toplumsal Bellek" projesini başlattı.

Akademisyenler, Kıbrıs Türklerinin verdiği özgürlük mücadelesinde sığınak, yaşam alanı ve direniş merkezi olarak kullanılan, fedakarlık ve vatan sevgisinin simgesi haline gelen tünelde çekimler yaptı, yapının inşasında çalışan kişilerle röportaj gerçekleştirdi.

Sakarya Üniversitesinden (SAÜ) Prof. Dr. Aytekin İşman'ın yönetmenliğini, Doç. Dr. Mustafa Öztunç'un yapımcılığını, Dr. Öğr. Üyesi İsmail Kurtuldu'nun görüntü yönetmenliğini, röportaj ve sunumlarını Öğretim Görevlisi Erdal Hoş'un üstlendiği projede, KKTC'den akademisyenler Prof. Dr. Tülen Saner, Prof. Dr. Mehmet Çağlar, Prof. Dr. Behçet Öznaçar, Dr. Öğr. Üyesi İbrahim Dalkılıç ve Başak Eser yer aldı.

Saha araştırmaları, tanıklıklar, arşiv incelemeleri ve tünelin yapımına tanıklık etmişlerin anlatılarıyla şekillenen belgesel, tarihi mekanın taşıdığı kültürel ve toplumsal anlamı görünür kılmayı ve direniş ruhunun gelecek kuşaklara aktarılmasına katkı sağlamayı hedefliyor.

Belgeselin lansmanının KKTC'de yapılması planlanıyor.

"Tünel sayesinde yaklaşık 1800 Kıbrıslı Türk'ün hayatı kurtuldu"

SAÜ İletişim Fakültesi Yeni Medya ve İletişim Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. İşman, AA muhabirine, son 10 yıldır iletişim bilimlerinde kent belleği kavramının ön plana çıkmaya başladığını, bu sayede geçmişte yaşanan kültürlerin gelecek nesillere aktarılmasının sağlandığını anlattı.

KKTC'de Gazimağusa Belediyesinin destekleriyle projeyi gerçekleştirdiklerini aktaran İşman, "Tarihsel arka planına bakarsak 1950-1974 arası adada Kıbrıslı Türkler ve Kıbrıslı Rumlar arasında sürekli çatışma yaşandı. Bu çatışma ortamında Kıbrıslı Türkler'de büyük can kaybı oldu. Bu dönemde zorlu koşullar altında bu tünel inşa edildi. Bunun inşa edilmesinin sebebi Baykal bölgesinde yaşayan Kıbrıslı Türklerin surlar içerisine aktarılmasının sağlanmasıydı. Bu sayede yaklaşık 1800 Kıbrıslı Türk'ün hayatı kurtuldu." diye konuştu.

İşman, zorlu koşullar altında inşa edilen tünelin Kıbrıs Türkleri için kritik güvenlik ve kurtuluş hattı oluşturduğuna değinerek, "Bu tünel, sadece mimari ya da askeri bir yapı olarak değil, aynı zamanda toplumun zorlu dönemlerdeki dayanışmasını, cesaretini ve hayata tutunma iradesini ortaya çıkarmıştır. Projemizle bu benzersiz yapının tarihsel, kültürel ve toplumsal önemini belgeleyip gelecek nesillere aktarmaya çalıştık." dedi.

Projenin tamamlandığını, videosunun hazırlandığını ve lansmanının KKTC Cumhurbaşkanlığı seçiminden sonra gerçekleştirileceğini belirten İşman, toplumsal belleği canlandırmayı, kültürel mirasın korunmasını, toplumsal dayanışmaya katkı vermeyi amaçladıklarını dile getirdi.

İşman, Baykal Tüneli'nin müze haline getirilmesi için çalışma yürütüldüğü bilgisini vererek, şöyle devam etti:

"Eğitim ve seminerler vermeyi planlıyoruz. Proje, sadece bir yapı ya da teknik bir başarı hikayesi olmanın ötesine geçerek Kıbrıslı Türklerin ortak hafızasında derin izler bırakan, yaşamsal öneme sahip olan bir mirası gelecek nesillere aktarmayı hedeflemektedir. Bu proje hem tarihsel gerçekleri gün yüzüne çıkaracak hem de toplumun birlik ve dayanışma ve direniş öyküsünü yeniden canlandıracaktır."

Projenin yapımcılığını üstlenen SAÜ İletişim Fakültesi Yeni Medya ve İletişim Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mustafa Öztunç da arşiv taraması, yerel kütüphaneler ve üniversitelerle işbirliği yaparak tünelin inşasına ilişkin belgeler, haritalar, planlar ve fotoğrafların toplandığını kaydetti.

Sözlü tarih çalışmaları olarak da olaylara tanıklık etmiş ve tünelin inşasında yer alanlarla röportaj yaparak kişisel anıları ve toplumsal hafızayı kayıt altına alarak dijital arşiv oluşturduklarını anlatan Öztunç, "Güzel bir çalışma oldu. Yaptığımız mülakatlarda tünelin kazılmasında görev alan insanların o günkü yaşadıkları sorunlar, ızdırap ve heyecana tanık olduk. Böyle bir çalışmaya destek veren herkese teşekkür ediyorum." ifadesini kullandı.