'Doğrulama yanlılığı' nedir?

Meltem Sarsılmaz / 11.03.2024

İnsanların kendi inanç ve önyargılarına uygun olan bilgileri tercih etmesi durumu 'Doğrulama yanlılığı' kavramıyla ifade edilir. Bireyler kendi düşüncelerine uygun olan şeyleri tercih ederken görüşlerine ters olan bilgileri ise görmezden gelme eğiliminde olabilir. Bu tutum genellikle kasıtlı değildir ancak etkilileri düşünülenden daha fazla olabilir.

Literatüre psikoloji profesörü Peter Wason tarafından katılan 'Doğrulama yanılgısı' veya 'Teyit yanlılığı' kavramı kişilerin inançlarıyla tutarlı olan bilgileri işleme alması olarak tanımlanır. Bireyler kendi düşüncelerinden farklı fikirleri görmezden gelirken sadece kendi görüşlerini destekleyen bilgileri ararlar. Kendisiyle aynı paralelde olmayan görüşleri reddederken onların yanlış, mantıksız ve hatalı olduğunu düşünme eğilimindedirler.

Bu durum farklı düşünce ve görüşlerin paylaşıldığı dijital platformlarda kendini daha fazla gösterebilir. Kullanıcı kendi yargılarına uygun olmayan bir paylaşımı doğru olsa bile kabul etmeyebilir ya da yanlış olan içerikleri kendi inancına daha uygun olduğu için kabul edebilir. Bireyler bunu kasıtlı olarak yapmadığı için bu davranışı sonlandırmak sanıldığı kadar kolay olmayabilir. Düşüncelerini doğrulama konusunda daha ısrarcı olan kişiler özellikle sosyal medyanın dezenformasyon sarmalına daha çok dolanabilir. Bireyler, kendi inanç ve görüşlerini karşısına alarak, hatalı olduğu yönleri inceleyerek ve görüşlerine uymayan tarafları da dinleyerek doğru bilgiye ulaşabilirler.