Sosyal medyada, Firavun 2.Ramses'in çürümesini önlemek için 1974 yılında Fransa'ya nakli gerektiği ancak Fransa yasalarının herkesin pasaporta sahip olmasını zorunlu tutmasından dolayı 3000 yıl sonra 2. Ramses'in mumyasına pasaport çıkartıldığı ileri sürüldü.

ARKA PLAN VE İDDİALAR

1974 yılında 2.Ramses'in mumyasının Fransa'ya nakli için çıkarıldığı iddia edilen bir pasaport fotoğrafı sosyal medyada paylaşıldı.

Mumyanın pasaport fotoğrafı ve bahse konu olan iddia yeni değil, sosyal medyada 2018'den beri dolaşıyor. Türkiye, Fransa, Amerika Birleşik Devletleri gibi çok sayıda ülkede iddiaları öne süren paylaşımlar mevcut.

BULGULAR

Mısır'ın On Dokuzuncu Hanedanı'nın üçüncü firavunu olan 2. Ramses bugün hala Eski Mısır'ın en büyük firavunlarından biri olarak kabul ediliyor. 66 yıllık saltanatı, tarihçiler ve eski mısır bilimciler tarafından Mısır'ın gücünün ve ihtişamının zirvesi olarak görülüyor. Mısır hükümdarının yüzü, bugün Kahire Müzesi'nde saklanan mumyası sayesinde görülebiliyor. Arşivlerde bulunan 1976 yılına ait bu televizyon yayınında 2. Ramses'in mumyasını tehdit eden bir mantarı tedavi etmek amacıyla mumyanın Mısır'dan Fransa'ya nakledildiği bilgisi karşımıza çıkıyor. Videonun 13. dakikası 9. saniyesinde, "Bir firavunun Fransa'ya ilk resmi ziyareti" bilgisi yer alıyor. Haberde genel olarak, 2.Ramses'in gün sonunda Paris'e ulaştığı, yaklaşık 3000 yaşındaki büyük firavunun mumyasının Paris'teki İnsan Müzesi laboratuvarlarına tedavi edilmek üzere geldiği belirtiliyor. Videoda, firavunun sargılarının gizemli bir mantarın sinsi saldırılarından koruyamadığını ve 2.Ramses'nin yaklaşık 3000 yıl önce mumyalanmasından bu yana ilk kez Paris'e geldiği vurgulanıyor. Kahire'den Paris'e olan bu özel ziyaretin oldukça resmi olduğundan ve 2.Ramses'nin mumyasının Paris'teki İnsan Müzesi'nde steril bir odada kalacağından bahsediliyor. Görüntülerde de mumyanın karşılanması gösteriliyor. Ancak haberde Fransız yasasının pasaporta sahip olma gerekliliğinden ve mumya için çıkartılan bir pasaporttan bahsedilmiyor. 

İddiaların çıkış tarihinin 2018 olması nedeniyle internette açık kaynaklarda araştırma yapıldığında, paylaşılan mumyanın pasaport fotoğrafının gerçek olmadığı anlaşılıyor. Bu pasaport fotoğrafı ilk kez 2018'de Heritage Daily sitesi tarafından, "2. Ramses'in pasaportu" isimli makalede anlatılanları açıklamak amacıyla yaratılmış. Fotoğraf 2020'de aynı site tarafından tekrar paylaşılmış. Türkiye'de paylaşılan pasaport fotoğrafında barkod ve barkodun altında yer alan yazı silinmiş. Ancak bu kısım yurt dışında paylaşılan fotoğrafta mevcut. Pasaport fotoğrafında barkodun altında büyük harflerle fotoğrafın yaratıcısı internet sitesinin adı HERITAGEDAILY.COM yazıyor.

Fotoğrafın altında pasaportun bir sanatçı tarafından yaratıldığı, fotoğrafın temsili bir şekilde koyulduğu ve gerçek pasaportun halka açık olmadığı belirtilmiş. Fotoğrafın yaratıcısı Heritage Daily ise resmi Twitter hesabından 2019'da açıklamada bulunmuş:

Arkeoloji haberleri paylaşan Heritage Daily, AA Teyit Hattı'na pasaport fotoğrafını yıllar önce bir makale için yarattıklarını belirtti. Heritage Daily açıklamasında: "Türkiye'de yayılan iddiadaki pasaport fotoğrafı ise Heritage Daily tarafından yapılmadı. Ancak bu fotoğraf da gerçek değil, bu da farklı sanatsal bir yaratım. " dedi. Araştırmalar sonucunda, pasaport fotoğrafının gerçek olmadığı anlaşıldı. Ancak internette yer alan çok sayıda kaynakta 2.Ramses'e pasaport çıkartıldığı ancak bunun halka erişiminin olmadığı bilgisi yer alıyor. AA Teyit Hattı, "2.Ramses'in Fransa'ya getirilebilmesi için mumyaya pasaport çıkartıldı mı?" sorusunu alanında uzman kişilere yöneltti.

AA Teyit Hattı söz konusu iddiayı eski mısır bilimcisi ve arkeolog Amandine Marshall'a sordu. Marshall, iddiaların gerçeği yansıtmadığını söyledi. 2.Ramses mumyası için tarihte hiçbir zaman pasaport çıkarılmadığını ve bu pasaport iddiasının sonradan uydurulduğunu aktardı.

Lorraine Üniversitesi Antik Tarih Profesörü Christian-Georges Schwentzel ise AA Teyit Hattı'na yaptığı açıklamada,"2.Ramses mumyası için hiçbir zaman gerçek pasaport çıkarılmadı. Bu, sosyal medyada dolaşan bir yalan haber."dedi.

AA Teyit Hattı, Eski Mısır bilimcisi, Ulusal Bilimsel Araştırma Merkezi başkanı ve Louvre Müzesi'nin Mısır eski eserler bölümünün müdürü Vincent Rondot ile iletişime geçti. Rondot ve Louvre Müzesi'nin Eski Mısır eserleri bölümünde arşiv muhabiri Elizabeth David paylaşılan bu pasaport iddiasının kaynağını AA Teyit Hattı'yla paylaştı. David, mumyaya pasaport çıkartıldığı iddiasının kökeninin, Christiane Desroches Noblecourt tarafından yayınlanan bir bilimsel raporun girişinde yazdığı yazıdan çıktığını belirtti. Rapor, 2.Ramses'in mumyasının Fransa'ya getirildikten sonra Doğal Tarih Müzesi tarafından yayımlanmış.

AA Teyit Hattı iletilen raporu inceledi. Raporda pasaport kelimesi tırnak işaretine alınarak yazılmış: "passeport". Elizabeth David, tırnak işareti kullanımının organizasyonun aşırı karmaşıklığını ima etmek istediğinden dolayı olduğunu ifade etti. David, "Elbette Fransa'daki yasalar ölü bir firavundan pasaporta sahip olmasını istemez. İnternette gördüğünüz dijital pasaport zaten çok komik." dedi.

Pasaport kelimesi dışında raporda kutsama anlamına gelen, "bénédiction" kelimesi de tırnak işareti içinde kullanılmış. O cümlenin anlamına bakıldığında Kültür Bakanı'nın kutsadığı anlamında kullanılan bir ifade ortaya  çıkıyor. David ise raporda tırnak işaretiyle yazılan kelimelerin gerçek anlamından uzak, imgeli bir ifade katması için kullanıldığını aktardı.