Dijital sahtecilikte ünlüler hedefte

Çağdaş Çetindemir / 29.06.2022

90'lı yıllardan bu yana hayatın en önemli parçası haline gelen internet, beraberinde yeni riskler getirdi. Duygular dijitalleşti, davranışlar değişti. Sanal alemde, küresel ölçekte, yeni suçlar doğdu. Elektronik ortamdaki bu yeni suç unsurlarını tespit etmek için tanımlama ihtiyacı da oluştu. Siber etik kuralları da zaman içinde siber suçlara ilişkin yeni hukuki düzenlemelere dönüştü. Peki internet çağında gereksinim duyulan yeni hukuk bağlamında hangi noktadayız?İstanbul Aydın Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde "Bilişim Hukuku" ve "Ceza ve Ceza Muhakemesi" ana bilim dallarının başkanı olan Prof. Dr. Murat Volkan Dülger, Anadolu Ajansı Teyit Hattı'na konuştu. Dülger, dezenformasyona en fazla maruz kalan ünlüler hakkında açılan sahte hesapları yürürlükteki 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu (TCK) ve 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması ve Ceza Hukuku (KVKK) bakımından değerlendirdi.

İşte satırbaşları:

DİJİTAL SAHTECİLİKTE ÜNLÜLER HEDEFTE

Kötü niyetli kişilerce açılan sahte hesaplarla toplumun ünlülere karşı duyduğu güven ve sahip olduğu merak duygusu kullanılarak birçok suç işleniyor. Ufak harf değişiklikleriyle orijinali ile karıştırılmaya oldukça müsait hesaplar, kişisel veri ihlallerinden dolandırıcılığa kadar çok çeşit suçun işlenmesini kolaylaştırıyor.

Çoğu ünlü, haklarında açılan sahte hesaplar nedeniyle mağduriyet yaşamamak için önce sahte hesabın kendilerine ait olmadığını açıklasa da günün sonunda resmi hesap açarak dijital dünyaya dahil oluyor.

Çünkü sahte hesaplar ağır mağduriyetler yaratıyor. Sahte hesapların en erken zamanda kapatılması ünlüler bakımından oldukça lehte bir durum. Bu süreçte en ideal yol da bu alanda uzman kişilerden profesyonel bir destek almak.

MAVİ TİK 

"Mavi Tik" rozeti, hesabın doğrulanması sonucu veriliyor. Hesapların gerçek ve güvenilir olduğunu ifade eden bir onay simgesi. Kullanıcı isminin yanında rozetin bulunabilmesi için kişinin kimlik doğrulaması yaptırması gerek. Rozet, başvuru üzerine derhal verilmiyor. İlgili platform (Twitter, Instagram vb) öncelikle başvurucunun rozete sahip olabilmek için gerekli şartları sağlayıp sağlamadığını değerlendiriyor.

ŞENER ŞEN – UĞUR YÜCEL ÖRNEĞİ

Geçmişte Şener Şen adına açılan sahte hesaba ilişkin haberlere bakıldığında, 08.06.2020'de "@senersenoffical" adlı hesabından paylaşılan "Artık ben de twitter kullanıyorum." içerikli tweet üzerine Şen, hesabın kendisine ait olmadığını belirtmiş ve sahte hesapla ilgili savcılığa suç duyurusunda bulunacağını söylemişti. Ünlü komedyen Cem Yılmaz da resmi twitter üzerinden, söz konusu hesabın Şen'e ait olmadığına dair açıklamada bulunmuştu.


Yine bir haberde 2013'te ünlü oyuncu Uğur Yücel adına açılan hesabının Uğur Yücel'e ait olmadığı, oyuncu tarafından bizzat kamuoyuyla paylaşıldı. Bu hesaplar, adına hesap açılan kişi açısından mağduriyet yaratıyor. O kişi ünlüyse mağduriyet daha da artıyor.

SAHTE HESAP SUÇ MU?

Ceza hukukunda "Kanunsuz suç ve ceza olmaz" ilkesi temeldir. Sadece sahte hesap açmak eylemi, kanunda suç olarak düzenlenmediği ve herhangi bir yaptırıma bağlanmadığı için herhangi bir suç teşkil etmeyecektir. Fakat söz konusu hesapta tanınmış olsun ya da olmasın herhangi bir kişinin isminin kullanılması halinde TCK'nın 136'ncı maddesinde yer alan verileri hukuka aykırı olarak verme ya da ele geçirme suçu işlenmiş olacaktır.

KVKK BAĞLAMINDA SAHTE HESAP

- Sahte hesap açılması halinde fail adına sahte hesap açılan kişinin kişisel verilerinin başkasına verilmesi, yayılması ya da ele geçirilmesi suretiyle KVKK madde 17/1'in 5237 sayılı TCK’na yaptığı atıf gereği TCK madde 136/1 uyarınca 2 yıldan 4 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılıyor.

TCK BAĞLAMINDA SAHTE HESAP

- Ünlü hakkında açılmış olan sahte hesaplarda fail, ünlünün ismi, fotoğrafları vb. bilgilerini kullanarak kişinin toplumdaki itibarını ve güvenini kötüye kullanarak TCK madde 158/1-i'de yer alan "Serbest meslek sahibi kişiler tarafından, mesleklerinden dolayı kendilerine duyulan güvenin kötüye kullanılması suretiyle" nitelikli dolandırıcılık suçunu işleyebilir. Faile verilecek ceza artarak 3 yıldan 10 yıla kadar hapis cezası ve 5 bin güne kadar adli para cezası olur.

- Ünlü adına açılan sahte hesaptan paylaşılan gerçek dışı bir bağış kampanyası ya da ilgili hesaptan takipçilere gönderilen mesajlar ile oluşturulan güven ortamına istinaden konuşma mesajlaşma sırasında çeşitli nedenler gösterilerek mağdurun banka bilgileri, kredi kartı bilgileri ele geçirilmesi ve maddi yarar elde edilmesi nitelikli dolandırıcılık suçunun en tipik örneklerinden.

- Gerçek kişinin ancak bir tane kimliği olabilir. Dijital ortamda ise bir kişi birden fazla kimliğe sahip olabilir. Kişi, dijital kimliğiyle örneğin abonelikler oluşturabilir, çeşitli sözleşmelere taraf olabilir. Günümüzde bilişim suçu denildiğinde akla ilk gelen suçlardan birisi de kimlik hırsızlığıdır. Kimlik hırsızlığı suçu tek başına bir gelir kaynağı olabileceği gibi başkaca suçların oluşmasına da zemin hazırlayabilir.

- Fail, açmış olduğu sahte hesapla ünlünün özel hayatına dair fotoğraf, mesaj vb. bilgilerini paylaşması halinde özel hayatın gizliliğinin ihlali suçunu işleyebilir. TCK madde 134'te yer alan düzenlemede özel hayatın nasıl ihlal edileceğine dair bir açıklama bulunmuyor. Bu serbest hareketle işlenebilen suçlardan ve hangi eylemin özel hayatın gizliliğinin ihlaline neden olacağı somut duruma göre değerlendirilmeli.

- Sahte hesaptan gerçekleştirilen faaliyetlerle fail, tespitin zor olduğu düşüncesinin verdiği rahatlık ile iftira suçunu (TCK m. 267/1) da işleyebilmekte. İftira suçunun cezası ise 1 yıldan 4 yıla kadar hapis cezası.

- Sahte hesaplarla gerçekleştirilen hayasızca hareketler ve müstehcen faaliyetler, ünlülerin mağduriyetini daha da artırıyor. Hayasızca hareketler, TCK madde 225/1 uyarınca, failin alenen cinsel ilişkide bulunması ya da teşhircilik yapması halinde 6 aydan 1 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılıyor. Bu iki eylemin de hayasızca hareketler suçunu oluşturabilmesi için bu davranışların alenen gerçekleşmesi gerek. Aleniyet için Yargıtay tarafından aranan ölçüt, eylemin belirsiz sayıda birden fazla kişi tarafından algılanabilir olması.

- TCK madde 226/1'de düzenlenen seçimlik hareketli suçlardan olan müstehcenlik suçunu işleyen fail, 6 aydan 2 yıla kadar hapis ve adli para cezası ile cezalandırılıyor. Suçun niteliğine göre ceza artabilir. TCK madde 226/2 uyarınca 6 aydan 3 yıla kadar hapis ve 5 bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılıyor.

SAHTE HESAPTA ŞİKAYET ŞARTI

- Sahte hesaplar ile birçok suç işlenebiliyor. Eylem hakkında soruşturma kovuşturma yapılabilmesi için özel hayatın gizliliğinin ihlali, nitelikli dolandırıcılık suçları gibi bazı hallerde şikayet şartı aranıyor.  TCK madde 73/1, 2 uyarınca şikayete bağlı suçlarda şikayet hakkının kullanılması için mevcut süre, mağdurun fiil ve failin öğrenmesinden itibaren 6 ay. Tabi ki şikayet hakkının TCK madde 66'da yer alan dava zamanaşımı süresi içinde kullanılması gerek.


- Hayasızca hareketler, müstehcenlik suçları ve kişisel verilerle alakalı suçlar bakımından TCK'nın 135 ile 140'ıncı maddelerine yapılan atıf dikkate alındığında TCK madde 139/1 uyarınca ilgili suçların soruşturulması, kovuşturulması için şikayet şartı aranmıyor.