t) Tohumluk kontrolü: Fiziksel ve biyolojik durumları tespit edilen tohumlukların, standartlara uygunluğunun kontrol edilmesini,

u) Tohumluk sertifikasyonu: Tohumlukların tarla ve laboratuvar kontrolleri sonucunda genetik, fiziksel, biyolojik ve sağlıkla ilgili değerlerinin standartlara uygunluğunun tespit edilmesi ve bunun belgelendirilmesi işlemini,

ü) Tohumluk sınıfı: Tohumlukların üretilmesinde takip edilen döl sırası veya generasyonunu,

v) Tohumluk standardı: Tohumluğun fiziksel ve biyolojik niteliklerini belirleyen kalite ölçülerini,

y) Üretim izni: Yurt içinde veya yurt dışında ıslah edilen veya bulunan ve geliştirilen bitki çeşitlerinin biyolojik ve teknolojik özellikleri ile hastalık ve zararlılara dayanıklılığının ve tarımsal özelliklerinin tespit edilerek, çeşit tescil edilinceye kadar verilen süreli izni,

z) Yeknesaklık: Çeşidin çoğaltımı esnasında, çoğaltma metoduna bağlı olarak beklenen varyasyonun dışındaki diğer özellikler yönünden bir örneklik göstermesini veya yeterince homojen olmasını, ifade eder.

KANUNDA TOHUMLUK ÜRETİMİNİN TANIMI

Tohumculuk sektörü, yurt içinde yatırım yapmak kaydıyla, Avrupa Birliği standartlarında ve uluslararası rekabete uygun bir şekilde gelişmesi amacıyla Bakanlıkça belirlenecek teşvik ve desteklerden yararlandırılır. Destekleme usul ve esasları, Bakanlık tarafından çıkarılacak tebliğ ile düzenlenir. Tarla ve laboratuvar kontrolleri yapılarak, tohumluk standartlarına uygun olarak sertifikalandırılan tohumluklar, usulüne göre ambalajlanarak etiketlenir.

KANUNDA TOHUMLUK TİCARETİ 

Madde 7 kapsamında tohumluk ticaretinin kapsamı "Yurt içinde sadece kayıt altına alınmış çeşitlere ait tohumlukların ticaretine izin verilir. Bu tohumluklar, Bakanlık tarafından belirlenmiş nitelik ve standartlara uygun, sertifikalı veya kütüğe kaydedilmek üzere kabul edilmiş veya standart tohumluk olarak ambalajlı ve etiketli olarak ticarete arz edilir. Tohumlukların ithal edilmesi ve ihracı Bakanlığın iznine tâbidir. İthal edilecek tohumluklarda yurt içi standartlara uygun olma şartı aranır. Tohumluk ithalatı ve ihracatına ilişkin usul ve esaslar, ilgili kurum ve kuruluşların görüşleri alınarak Bakanlıkça belirlenir." şeklinde belirtilmektedir

KANUNDA CEZA HÜKÜMLERİ

Kanun hükümlerine uyulmaması durumunda şahısların karşı karşıya kalacağı yaptırımlar "Dördüncü madde gereğince kayıt altına alınan çeşitlere ait tohumlukları; a) Sertifikasyon işlemine tâbi tutulmadan ve standart tohumluk şartlarına uygun olarak kontrol edilip tohumluk analiz raporu alınmadan, b) Bakanlıkça belirlenmiş asgarî tohumluk standardının altına düşürülmüş olarak veya tağşiş edilerek, c) Yönetmeliğe uygun şekilde ambalajlamadan veya etiketlemeden ya da taklit ambalajlar veya taklit etiketlerle isim ve marka taklidi yaparak veya isim ve marka dışında da olsa iltibasa mahal verecek şekilde ibareler kullanarak, d) Yönetmeliğine uygun hazırlandığı ve ilaçlandığı bilindiği halde, amacı dışında yemlik veya yemeklik olarak, e) Sertifika işlemine tâbi tutulmadığı veya kontrol edilmediği hâlde, sertifikalandırılmış veya kontrol edilmiş gibi göstererek, f) Çeşidin kayıt altına alınmasında belirlenen niteliklere uygun olmayacak şekilde yanıltıcı tanıtım ve reklam yaparak, Satanlar, dağıtanlar, satışa ve dağıtıma arz edenler veya şahsî ihtiyacından fazlasını ticarete konu olacak kadar elinde bulunduranlara onbin Yeni Türk Lirası idarî para cezası verilir. Fiilin tekrarı halinde beş yıl süreyle faaliyetten men edilir. Bu tohumluklara Bakanlık tarafından el konulur ve bu tohumlukların müsaderesine sulh ceza mahkemesince karar verilir. Müsadere edilen tohumlukların imha edilmesine karar verildiği takdirde, imha işlemi masrafları bu fiilleri işleyenlere ait olmak üzere, Bakanlık tarafından gerçekleştirilir." şeklinde ifade edilmektedir. 

Yukarıdaki kanun maddeleri ve açıklamalar değerlendirildiğinde Türkiye'de yerli tohum üretilmesiyle ilgili herhangi bir yasak hükmü olmadığı, ata tohumu yetiştirilmesiyle ilgili olan sürecin bakanlık denetimi çerçevesinde yürütülmesi ve tescil edilmesinin hedeflendiği tespit edildi. 

Konuyla ilgili Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı Dezenformasyonla Mücadele Merkezi, aşağıda yer alan bilgi notunu kamuoyuyla paylaştı.

Bilgi notunda "Tohumculuk mevzuatı kapsamında ülkemizde yerli/atalık çeşitlere ait tohumluk üretimi ve kullanımı yasak değildir. Çiftçilerimizden kendi ihtiyaçları kadar tohum üretip, bunları kendi aralarında mübadele etmeleri de mümkündür. 

Bununla birlikte 2006 yılında yayımlanarak yürürlüğe giren 5553 sayılı Tohumculuk Kanunu kapsamında; Ticarete konu edilen tohumlukların yerli veya yabancı menşeili olmasına bakılmaksızın herhangi bir kontrolden geçirilmeden ve standartlara uygunluğu tespit edilmeden çiftçilerimize satılması, mağduriyetlerinin önüne geçilmesi amacıyla yasaklanmıştır. Bu ağlamda ülkemizde kayıt altına alınan tohumlukların çoğaltılması ve pazarlanmasına izin verilmektedir. 

Tohumculuk Kanunu yerli tohumların kullanımını yasaklamamaktadır. Bu kanun, ticari faaliyetlerde kullanılacak yerli tohumların sertifikalı ve denetlenilir olmasını sağlamaktadır. Böylece topraklarımız hastalık ve zararlı ile bulaşık tohumlardan korunmaktadır. 

Öte yandan bu düzenlemeler sayesinde 2002 yılında 145 bin ton olan sertifikalı tohum üretimimiz 2022 yılında 1,4 milyon tona çıkmıştır." ifadeler vatandaşlarla paylaşıldı.

ATA TOHUMU YETİŞTİRİCİLİĞİ YAPANLAR HAKKINDA ANADOLU AJANSI ARŞİVİNDEKİ HABERLER

1) 60 yıldır topladığı 1200 çeşit ata tohumuna gözü gibi bakıyor

"Nar anne" olarak anılan 66 yaşındaki emekli ilkokul öğretmeni Nardane Kuşçu, Kocaeli'nin Kandıra ilçesindeki çiftliğinde kurduğu tohum bankasında 1200 çeşit ata tohumunu özenle muhafaza ediyor.

2) Atıl tarlalara siyez buğdayı eken genç çiftçi, ürünlerini Türkiye geneline pazarlıyor

Yüksekokulu bitirdikten sonra köyüne dönerek yıllardır boş bırakılan araziye ata tohumu siyez buğdayı eken Yasin Ciğerci, her geçen gün artırdığı ürün çeşidini Türkiye geneline pazarlıyor.

3) Batman'da köy köy gezerek 40 çeşit ata tohumuna ulaştılar

Batman'da yüzyıllardır kullanılan ve nesilden nesile aktarılarak bugüne ulaşan ata tohumlarının korunması ve ekonomik değerinin artırılması amacıyla Tarım ve Orman İl Müdürlüğünce çalışma başlatıldı. Bu kapsamda uzman ekipler köy köy gezerek çiftçilerin elinde bulunan ata tohumlarından numuneler aldı.

Pirinçten sumağa, cevizden incire, kavundan bibere 40 farklı tohuma ulaşan ekipler, çalışmalarını sürdürüyor. Ata tohumlarının tespiti tamamlandıktan sonra hazırlanacak proje ile isimlendirme, tescil ve çoğaltma işlemleri yapılacak. Böylece bugüne ulaşan tohumlar hem muhafaza edilecek hem de çoğaltılıp ekonomiye kazandırılarak gelecek nesillere aktarılacak.

4) Eskişehir'de izini sürdükleri ata tohumlarını çoğaltıp çiftçiye dağıtıyorlar

Eskişehir'de faaliyet gösteren Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsünce hayata geçirilen proje kapsamında Seyitgazi ilçesinden toplanan "sünter" çeşidi ata tohumu saflaştırılarak, yetiştiği topraklara yeniden ekiminin yapılması için çiftçiye ücretsiz olarak verildi.

Tarım ve Orman Bakanlığı ile Bursa Eskişehir Bilecik Kalkınma Ajansının (BEBKA) desteklediği Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsünün "Yerel Çeşitlerinin Toplanması, Karakterizasyonu, Yerinde Korunması ve Katma Değerinin Arttırılması" başlıklı proje 2 yıl önce hayata geçirildi.