Anadolu Ajansı

Galat-ı meşhur: Çin Seddi uzaydan çıplak gözle görülebilir mi?

Ayşenur Cevahiroğlu / 24.01.2023

Dünyanın en uzun duvarı ünvanına sahip olan Çin Seddi'nin çıplak gözle uzaydan görülebileceği düşüncesi uzun yıllardan beri konuşuluyor. Peki bu bilginin doğruluğu nedir? Çin Seddi çıplak gözle uzaydan görülebilir mi? Bu düşüncenin temeli nereye dayanıyor?

ARKA PLAN VE İDDİALAR

Anadolu Ajansı Teyit Hattı "Çin Seddi çıplak gözle uzaydan görülebilir mi?" sorusunu Erciyes Üniversitesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Uzmanı Doç. Dr. Hasan Ak'a sordu. Ak ilk olarak Çin Seddi'nin uzaydan görülebildiği iddiasının "Robert Ripley adındaki bir Amerikalı’nın kurduğu "Ripley'in İster İnan İster İnanma Müzesi" (Ripley's Believe It or Not Museum)'nde 1930'larda yayınlanan ve Çin Seddi'nin Ay'dan görüldüğü şeklinde yansıtılan bir karikatüre dayandığının" söylenebileceğini iletti. Söz konusu karikatüre photography of China adresinden ulaşılabilir.

Hasan Ak, öncelikli olarak bir nesneyi görmenin ne demek olduğunu anlamanın ve onu algılamak için gerekli olan mesafeyle, kontrastın önemine vurgu yaparak şu ifadeleri kullandı: "Öncelikle belli bir uzaklıktan bir cismi 'görmek' ne demek ona karar vermek gerekir. Bu tür tartışmalarda 'görmeden' kasıt, hiçbir yardımcı alet olmadan (zorunlu kullanılan gözlük hariç) insanın doğrudan gözüyle (ki buna fizikte/astrofizikte 'çıplak göz' tanımı kullanılır) bakarak görebilmesidir.".

"Görüntü oluşturmak için kullanılan mercek/ayna türü optik aletler için 'ayırma gücü' diye bir tanım/formül vardır. Bu tanıma göre, kullanılan optik alet ile, "Birbirine yakın iki cisim en az ne kadar uzaklıkta olursa ayrı ayrı görülebilir?" sorusu cevaplanır. Göz de bir mercektir ve gözün büyüklüğü dikkate alındığında ayırma gücü yaklaşık 20 açı saniyesi kadardır. Bu değer yaklaşık yarım metre mesafeden bir insan saç kılının kalınlığının (0.04 mm) gözde oluşturduğu görüntüdür. Eğer bir cisim çok uzaksa ve bu uzaklık nedeniyle gözde oluşturduğu açısal değer bu 20 açı saniyesi değerinden daha küçükse göz o cismi etrafından ayırt edemez. Buna göre göz, aralarında 2 metre kadar bir aralık bulunan iki insanı yaklaşık 10 km mesafeden ayrı ayrı görebilir, daha uzak olması durumunda ayrı görmesi mümkün değildir. Ancak burada daha önemli bir sorun daha ortaya çıkar: Kontrast. Kontrast, cisimlerin etrafına göre ayırt edilebilme durumunu ifade eden bir tanımdır. Etrafta çok fazla benzer renkler varsa görmek istediğiniz nesne veya cismi yakında olsa bile göremeyebilir yahut seçemeyebilirsiniz." diye devam etti.

-Peki, Çin Seddi çıplak gözle uzaydan görülebilir mi?

Hasan Ak, "Çin Seddi uzaydan çıplak gözle görülebilir mi?" sorusu için, "Burada 'uzay'dan kasıt nedir ona bakmak gerekir. Uzay kavramı için birçok tanım yapılabilir. Ancak burada Dünya atmosferinin ölçülebilir etkisinin hissedilmediği ve roketle yukarı çıkarılan bir cismin roketten ayrıldıktan sonra bağımsız olarak dünya etrafında en az bir tur atabileceği yükseklik olarak tanımlamak yeterli olur. Bu mesafe/yükseklik de yeryüzünden 100 km yüksekliğe karşılık gelir, yani yerden 100 km yukarısı artık uzaydır diyebiliriz. Ancak insan gözünün yerdeki bir cismi görmesi durumunda dikkate alacağımız mesafe, kararlı bir yörüngede dolanan bir uydudan/uzay aracından bakan bir insanın bulunduğu yükseklik olmalı. Bu da en kabul edilebilir haliyle, içinde sürekli 4-5 astronot/kozmonotun olduğu Uluslararası Uzay İstasyonu (UUİ) olabilir. UUİ'nin yerden yüksekliği 400 km kadardır." dedi.

Ak, "Çin Seddi normal duvarları 5-6 m kadar, en kalın yerinde (kulelerin olduğu yerler) 10 metreyi geçmeyen kalınlıkta bir yapıdır. 400 km yukarıdan en iyi atmosfer koşullarında bile uzaydan bakıldığında insan gözü bu yapıyı 5 açı saniyesi kadarlık bir ayırma ile görür ve bu değer insan gözünün ayırma gücü olan 20 açı saniyesi değerinden küçüktür. Uzaydan insan yapımı herhangi bir nesne yeterince büyük ve konrastı da uygunsa tabi ki görülebilir. Ancak Ay'dan insan yapımı bir nesnenin görülebilmesi için boyutlarının yaklaşık 50-100 km mertebesinde olması gerekir. Buna göre çıplak göz ile Çin Seddi'nin görülmesi imkansızdır." diye açıkladı.

Ayrıca, uzayda ilk yürüyen Kanadalı astronot Chris Hadfield resmi Twitter hesabından 05.03.2013 yılında yaptığı açıklamada, uzay yolculuğu yaptığı esnalarda Çin Seddi'ni uzaydan görmediğini yazdı.

Guardian Gazetesi'nin 2003 yılında Çin Seddi uzaydan görülebiliyor mu? başlığıyla yayımladığı yazısında, uzaya ilk giden Çinli astronot Yang Liwei'nin uzay yolculuğu esnasında Çin Seddi'ni göremediğini söylediği yazdı.

Scientific American Dergisi'nin 2008 yılında yayımladığı yazıda, eski NASA astronotlarından Neil Armstrong'un uzaydan kıtaları, gölleri ve mavilikler üzerine serpilmiş beyaz lekeleri görebildiğini ama Dünya'dan ortalama 370.000 kilometre uzaklıkta olan Ay'dan insan yapımı herhangi bir yapı göremediğini söylediğini yazdı.

Yine aynı şekilde eski NASA astronotlarından Jeffrey Hoffman'nın uzay yolculukları esnasında Çin'in üzerinden çok kez uçtuğunu fakat Çin Seddi'ni hiç görmediğini ve bu durumun ise, insan gözünün renk kontrastına çok duyarlı olmasından ve duvar renginin de etrafından çok farklı olmadığı için seçemediğinden kaynaklandığını söylediği bilgisi yazıda yer alıyor.

BULGU SETİ

Boyutları dikkate alındığında Çin Seddi'nin çıplak gözle uzaydan görülmesi imkansız.

Eski astronotlar, uzay yolculukları esnasında Çin Seddi'ni göremediklerini söyledi.

DOĞRU MU? YANLIŞ MI?

"Çin Seddi çıplak gözle uzaydan görülebilir" söylencesi gerçeği yansıtmıyor.

diğer haberler