Nakitsiz toplum tartışmalarıyla ilişkilendirilen bir video içerik, sosyal medya kullanıcıları arasında etkileşim yarattı.

ARKA PLAN VE İDDİALAR

Sosyal medya platformu X'te paylaşılan bir video içerikte "Nakitsiz toplumun pilot ülkesi Avustralya'da bankadan 5 bin dolar nakit çekmek isteyen bir kişinin tutuklandığı" iddia edildi.

Video içerik, sosyal medya kullanıcıları arasında etkileşim yarattı. Birçok kullanıcı iddiayı yapay zeka sohbet botu Grok'a sordu. Bazı kullanıcılar iddiayı şüpheli bulurken, olayın tanığı olduğunu ve ifade verdiğini yazan bir hesap, tutuklanma nedeninin 'taciz' olduğunu öne sürdü. 

BULGULAR

Anadolu Ajansı Teyit Hattı olayın arka planını açık kaynaklarda araştırdı. Videonun farklı kesitleriyle yapılan tersine görsel aramalarda, başta X, Instagram, Facebook ve TikTok olmak üzere çeşitli sosyal platformlarda videonun paylaşıldığı görüldü.

X'te Türkçe bir hesap tarafından paylaşılan video içeriğin, benzer bir yaklaşımla ancak Kanada'da yaşandığı öne sürülerek dolaşıma sokulduğu görüldü. İçerik metninde "Nakitsiz toplum projesi Kanada'da hayata geçti. Sonra ne mi oldu? Bankadan 5 bin dolar nakit çekmek isteyen vatandaş bu şekilde paketlendi" ifadelerine yer verildi.

Bir Instagram hesabından yapılan paylaşımda da olayın İtalya'da yaşanmış gibi sunulduğu görüldü. İçeriğe yorum yapan bir hesap ise videoyla ilgili olarak Avustralya'nın Yeni Güney Galler (New South Wales) polisini işaret etti. Facebook'ta paylaşılan video içerikte ise başlıkta "Sadece Avustralya'da" bilgisi yer aldı.

Görüntüde yer alan polislerin üniformasında, New South Wales Polisi yazdığı tespit edildi. 

Videoda görülen sokak tabelasında Redfern St yazdığı görüldü. Şüphelinin çıkartıldığı yerin ise Commonwealth Bankası'nın 168 Redfern şubesi olduğu belirlendi.

Söz konusu adres, Google Earth harita uygulaması üzerinden aratıldığında çıkan sokak görüntüsü, videodaki görüntüyle eşleşti. Elde edilen bulgular, görüntünün Avustralya'nın Yeni Güney Galler eyaletinde kayda geçtiğini ortaya koydu.

"HESABINDA PARA YOKTU... PERSONELE KÖTÜ DAVRANDI... POLİSE DİRENDİ... TUTUKLANDI..."

Yeni Güney Galler (NSW) polisi tarafından yapılan açıklamada olayın 18 Ocak 2024’te “27 yaşında bir adamın hesabında para bulunmadığı halde para çekme talebinde bulunması” üzerine gerçekleştiği belirtildi. İlk önce uyarılan, ardından talimata uymayınca tutuklanan şüpheli hakkında 'bankadaki masaya, koruma penceresine zarar vermek, personele kötü davranmak, görevini yerine getirirken polis memuruna engel olmak veya direnmek, kamusal alanda, okulda-yakınında saldırgan bir şekilde davranmak' gibi suçlamalar aktarıldı. Açıklamada şu bilgiler yer aldı:

-       18 Ocak 2024 Perşembe günü sabah 10.30 civarında, bir adamın personele ve diğer müşterilere kötü davrandığına dair ihbar üzerine polis, Redfern, Redfern Caddesi'ndeki bir bankaya çağrıldı.

-       Güney Sydney Polis Bölge Komutanlığı'na bağlı memurlara, 27 yaşında bir adamın hesabında para bulunmadığı halde para çekme talebinde bulunduğu söylendi. Ayrıca polise, 'adamın bir masaya ve koruma penceresine zarar verdiği' söylendi.

-       Polis, adama 'bankayı terk etmesi' yönünde talimat verdi. Aynı gün saat 16.00 civarında, aynı adamın personele kötü davrandığına dair ihbar üzerine polis aynı yere çağrıldı. Memurlar olay yerine geldi ve adamın bankayı terk etmesi istendi. Adam olay yerinden ayrılmayınca, Mascot Polis Karakolu'na götürülmeden önce tutuklandı.

-       "Şüpheli "Görevini yerine getirirken polis memuruna engel olmak veya direnmek, kamusal alanda/okulda/yakınında saldırgan bir şekilde davranmak, 14. Bölüm kapsamındaki talimatlara uymayı reddetmek/uymamak ve kefaleti ihlal etmekle" suçlandı.

-       19 Ocak 2024 Cuma günü Downing Centre Yerel Mahkemesi'nde kefalet talebi reddedildi.

TARAFLAR NE DİYOR

Araştırma kapsamında Avustralya için nakitsiz bir topluma geçişe ilişkin doğal ve teşvik içeren bir süreçten söz edilebilir, nakit kullanımının azaldığını resmi kaynaklar doğruluyor. Nakit erişimi ve naktin geleceğini güvence altına alma konusunda ülkede çalışmalar yürütülüyor.

-       Hayat akışında nakit para işliyor. Bir kişinin "bankadan nakit çekmek istediği için tutuklandığı" iddiası hayatın olağan akışına aykırı.

-       Avustralya Merkez Bankası'nın (RBA) 30 Ocak 2025 tarihli Avustralya'da Nakit Erişimi başlıklı analizi incelenebilir. Analiz, Avustralya'da günlük ödemelerde nakit kullanımının azaldığına işaret ediyor. Nakit yapılan ödemeler, 2022'de yüzde 13'e kadar düştü.

-       Analize göre RBA nakit paranın ihtiyaç duyan veya kullanmak isteyenler için geçerli bir ödeme aracı olmaya devam etmesini sağlama hedefini desteklemeye kararlı. "Tüketiciler nakit parayı nereden alabilir?" ara başlıklı bölümde bankalar, ATM'ler vb grafikle örneklendi. Sonuç bölümünde ise "Avustralyalıların önemli bir kısmı günlük ödemelerini yapmak ve ekonomiye katılmak için nakite güvendiğinden, Avustralya'da yeterli nakit erişimini sürdürmek önemlidir" ifadesine yer verildi.

-       Avustralya Ödeme Sisteminin Modernizasyonu çalışması bağlamında ülkede Nakit kabulün zorunlu kılınmasına ilişkin süreç işletildi.

-       20 Aralık 2024'te resmi sitede yayımlanan Nakitin geleceğini güvence altına alma yolunda atılacak sonraki adımlar başlıklı içerikte "Yaklaşık 1,5 milyon Avustralyalı, şahsen ödemelerinin yüzde 80'inden fazlasını yapmak için nakit kullanıyor ve işletmelerin yüzde 94'e kadarı nakit kabul etmeye devam ediyor." bilgisi paylaşıldı. (Avustralya'nın 2023 yılı itibariyle nüfusu tahmini 26,6 milyon kişi)

-       The Guardian'da yayımlanan "Avustralya hükümeti bazı mağazaları nakit kabul etmeye zorlayacak." başlıklı yazıda "Avustralya hükümeti, temel mal ve hizmet satan işletmelerin 2026'dan itibaren nakit kabul etmesini zorunlu kılacağını duyurdu ve çeklerin 2029'dan itibaren yasal ödeme aracı olarak kabul edilmeyeceğini doğruladı." diye yazdı.

Avustralya'da görev yapan serbest haberci Recep Sakar, söz konusu iddiayı araştırdı. 24 yıldır Avustralya'da yaşayan Sakar, kendisinin böyle bir şey görmediğini ve her defasında bankaya gidip parasını çekebildiğini söyledi. Araştırma çerçevesinde birkaç not şöyle:

-       Avustralya'da bankada parası olan bir kişi, asla parasını çekmek istediği için tutuklanmaz. 5 bin dolar çekmek istenmesi tutuklanma sebebi olamaz. Böyle bir şeyin olma ihtimali yok.

-       Bazen banka görevlileri -çekilmek istenen tutar 10 bin doların üzerinde ise- müşterinin parayı "kendi rızasıyla mı" yoksa "birinin zorlamasıyla mı" çekmek istediğini sorgulayabiliyor.   

Avustralya'da finansal işlemleri izleyen Avustralya İşlem Raporları ve Analiz Merkezi (AUSTRAC) bulunuyor. Ülke kurallarına göre 10 bin Avustralya Doları ve üzeri nakit işlemi gerçekleştiğinde AUSTRAC'a bildirilmesi gerekiyor.