Filistinlilerin toprakları işgal edilerek kurulan yerleşim yerlerini finanse eden başlıca Amerikan kişi ve kurumlarının kimlikleri büyük ölçüde belirsizliğini korurken, İsrail’de de bu yönde faaliyet gösteren derneklerin çoğu mali kaynaklarını açıklamıyor.
Buna rağmen İsrail basına göre, bu yapıların finansmanının önemli bir bölümü ABD’deki Yahudi bağışçılardan gelirken, bu ağın merkezinde "İsrail Merkez Fonu" öne çıkıyor.
AA'nın WhatsApp kanallarına katılın, önemli gelişmeler cebinize düşsün.
🔹 Gündemdeki gelişmeler, özel haber, analiz, fotoğraf ve videolar için Anadolu Ajansı
🔹 Anlık gelişmeler için AA Canlı
İsrail'e Manhattan'dan destek
ABD’nin New York kentindeki Manhattan bölgesinde, Hadassa ve Arthur Marcus çifti tarafından 1979 yılında kurulan İsrail Merkez Fonu, "kar amacı gütmeyen bir kuruluş" olarak biliniyor.
İnternet sitesinde verilen bilgilere göre, kurucu çiftin ölümünden bu yana oğulları Guy, kurumda başkanlık görevini yürütürken, kardeşi Itamar ise başkan yardımcılığı görevini üstleniyor.
İsrail basınından Haaretz gazetesinde 5 Haziran 2025 tarihinde yer alan habere göre, kurum her yıl milyonlarca doları İsrail’e, yerleşim inşasını finanse etmek üzere aktarıyor.
Haaretz'in iddiasına göre Guy, "İsrail’deki hayır işlerine" bağışlar ve yardımlar sunuyor ve ABD'li bağışçıların tüm parasını bürokratik işlemlerden veya vergilerden geçmeden olduğu gibi İsrail’e ulaşmasını sağlıyor.
Merkez, "Bağışçının verdiği her şeyin (İsrail’de) herhangi bir kesinti olmadan (bağış yapılan yere) ulaştığı" sloganını ön plana çıkarırken, İsrail’de 504’ten fazla dernek ve kuruluşu maddi olarak desteklediğiyle övünüyor.
Finansman kaynaklarıyla ilgili açıklama yapmayı reddediyor
Merkezin internet sitesinde hedefleriyle ilgili olarak, "mütevazı başlangıcından bu yana doğrudan hayır bağışları yoluyla güçlü ve canlı bir İsrail toplumu inşa etmeye kendini adadığı" öne sürüldü. Ayrıca, "mali desteğin, atalarının topraklarında yaşayan İsrail halkı için doğrudan ve etkili olacak şekilde sürmesi gerektiği" savunuldu.
Yerleşimi desteklediği için söz konusu kurum, 1994 yılında "Öne Çıkan Gönüllü Kuruluşlar için Kudüs Belediye Başkanı Ödülü"nü aldı ve internet sitesine göre "gönüllü çalışmalara bağlılığı nedeniyle baş hahamların takdirini" gördü.
Merkezin harcamaları yalnızca yerleşim inşasıyla sınırlı değil; aşırı Ortodoks Yahudi dini eğitimini desteklemek ve Filistinlilere yönelik "terör suçlarından hüküm giymiş" yerleşimci ailelerine yardım sağlamak için de kullanılıyor.
İsrail Merkez Fonu, bağışçı bilgilerini tamamen gizli tuttuğunu ve bu bilgilerin hiçbir tarafla paylaşılamayacağını vurguluyor.
Haaretz yazarı Uri Blau, 7 Aralık 2015’te fonun finansman kaynaklarını sormak için kuruluşun başkanı Guy ile defalarca iletişime geçmeye çalıştığını ancak Guy’ın sürekli talebi geri çevirdiğini ya da kaçındığını yazdı.
Onlarca milyon dolar aktarıldı
Fonun internet sitesinde yer alan bilgilere göre, İsrail’deki dernek ve kuruluşlara 2024 yılında yaklaşık 95 milyon dolar bağış yapılırken, 2023 yılında da 375 kuruluşun her biri, İsrail Merkez Fonundan 5 bin doların üzerinde, 130 kuruluş ise bu tutarın altında bağış aldı; ayrıca 505 derneğe toplam 96 milyon dolar aktarıldı. 2023 yılındaki aktarılan miktarın 41 milyon doları topluma, 35 milyon dolar sosyal ve insani hizmetlere, 12.3 milyon dolar eğitime, 3.6 milyon dolar din ve maneviyata ve 0.47 milyon dolar da sağlık alanına tahsis edildi.
İsrail Merkez Fonu, bağış alan İsrail merkezli kurum ve derneklere ilişkin bir liste de yayımladı. Bu kuruluşlar yerleşim inşası, göç, İsrail askerlerine yönelik destek ve diğer faaliyet alanlarında çalışıyor.
Yedioth Ahronoth gazetesinin 9 Mayıs 2025 tarihli haberine göre, önceki on yıl içinde fondan ve diğer taraflardan İsrail’e 100 milyon dolardan fazla, açık ABD bağışı ulaştı.
Ancak İsrail gazetesi "The Marker", 11 Temmuz 2025’te, yalnızca "İsrail Merkez Fonu"nun her yıl İsrail’deki sağcı örgütlere 100 milyon dolar bağış aktardığını paylaştı.
New York Times gazetesinin 12 Temmuz 2010 tarihli haberine göre ise fon, İsrail içindeki 250’den fazla dernek ve kuruluşa 13 milyon dolar gönderdi.
Haaretz gazetesinin 7 Aralık 2015 haberinde de gasbedilen Filistin topraklarındaki yerleşimlerin inşası için bağış toplamada en önemli başlıca kaynaklardan biri olan kuruluşun, 2013’te topladığı miktar 19 milyon doları aşmıştı.
The Marker gazetesi 22 Ağustos 2023’te, Amerikalı milyarder Arthur Dantchik’in 2012 yılında bir ABD araştırma kurumuna 12 milyon dolar bağışladığını, kurumun da bu parayı fona aktardığını bildirdi. Bu bağışın ortaya çıkması, fonun uyguladığı gizlilik nedeniyle nadir bir olay olarak değerlendiriliyor.
Gasbedilen Filistin topraklarındaki yerleşimler ve terör
İsrail Merkez Fonu'nun destek ulaştırdığı İsrail yerleşimleri arasında Gush Etzion, Efrat, Itamar, Beit El ve Kiryat Arba bulunuyor.
Haaretz gazetesi 7 Aralık 2015’te , fonun desteklediği kurumlardan birinin, işgal altındaki Batı Şeria’daki Yitzhar yerleşiminde bulunan "Yusuf Ma Yazal Hayye" okulu olduğunu aktardı.
Bu okulun müdürleri ise Yahudi olmayanların hangi koşullarda öldürülmesi gerektiğini tartışan "Torat Hamelekh" kitabının yazarları olan haham Itzhak Shapira ve haham Yosef Elitzur.
İsrail medyasına göre bu durum, fonun bağışlarının işgal altındaki topraklarda Filistin halkına karşı terörü doğrudan finanse ettiğini gösteriyor.
Ayrıca İbranice yayın yapan “HaAyin HaShevi’it” (Yedinci Göz) sitesi 26 Eylül 2018’de fonun "Im Tirtzu" örgütünün başlıca finansörlerinden biri olduğunu aktarmıştı.
Söz konusu örgüt 2006’da kuruldu ve gençler arasında faaliyet gösteriyor. Filistinlilerin, İsrail üniversitelerinden atılmasını savunan örgüt, son 10 yılda fondan 5,5 milyon şekel (yaklaşık 1.6 milyon dolar) aldı.
Fon ayrıca yerleşim yanlısı ve 1990’lardaki Oslo Barış Anlaşmalarını reddeden aşırı sağcı bir kadın hareketi olan "Nisa bil Ahdar"a da bağış gönderiyor. Aynı şekilde fon, Araplara karşı nefret suçları işlemekle suçlanan Yahudi aşırılıkçılara yasal ve mali destek sağlayan “Hano’nu” örgütüne de bağış yapıyor.
Gasbedilen Filistin topraklarındaki yerleşimlerin genişlemesi
İsrail, Batı Şeria’da gasbettiği topraklara yüzlerce yerleşim kurdu ve bölgede yaşayan 700 binden fazla Filistin topraklarını gasp eden İsrailliler, Filistinlileri zorla göç ettirmeyi amaçlayan günlük saldırılar gerçekleştiriyor.
Birleşmiş Milletler, işgal altındaki Filistin topraklarındaki yerleşimlerin "yasa dışı" olduğunu ve "iki devletli çözümün (Filistin ve İsrail) uygulanma ihtimalini baltaladığını" teyit ediyor ve onlarca yıldır bunun durdurulması çağrısında bulunuyor.
Gazze Şeridi’ne yönelik yürüttüğü soykırımla eş zamanlı olarak İsrail 8 Ekim 2023’ten bu yana işgal altındaki Batı Şeria’da suçlarını yoğunlaştırdı ve bölgeyi resmen ilhak etmeye hazırlanıyor.
İsrail ordusu ile Filistin topraklarını gasbeden İsraillilerin Ekim 2023'ten bu yana devam eden saldırılarında Batı Şeria'da 1085 Filistinli hayatını kaybederken, 11 bin kişinin yaralandığı ve 21 binden fazla kişinin gözaltına alındığı belirtiliyor.