Yaybahar, instrumenti i pazakontë i artistit turk Görkem Şen

Görkem Şen (36) ishte mysafir në Zagreb si muzikant dhe shpikësi i instrumentit Yaybahar. Është një instrument me pamje dhe zë unik, ndërsa vetëm një video në të cilën Görkem në Yaybahar luan disa kompozime mjaftonte për ta ftuar atë të performonte në disa vende të Evropës dhe të marrë pjesë me muzikantë të ndryshëm, raporton Anadolu Agency (AA) 

Görkem Şen instrumentin e tij e shpiku në vitin 2010, ndërsa që atëherë e deri më sot punon në përkryerjen e zërit dhe formës së tij.

"Në idenë e ndërtimit të Yayabahar erdha në kohën e kërkimit për tingullin e veçantë, gjatë eksplorimit të world music dhe krijimit të kompozimeve. Pas studimit të instrumenteve të muzikës botërore nga pjesë të ndryshme të botës dhe studimit të muzikës dhe tingullit elektronik, fillova të kryeja eksperimente akustike me materiale natyrore, i frymëzuar nga instrumentet lindore", tha Şen.

"Pas studimit të mijëra instrumenteve, fitova guximin të krijoj instrumentet e mia unike që nuk do të jenë një kopje e instrumenteve ekzistuese ose hibrid i tyre", tha Şen gjatë qëndrimit të tij në Zagreb.

Para se të formohej Yaybahar, Şen punoi pothuajse katër vjet në një laborator duke prodhuar rreth tridhjetë instrumente të ndryshme me tela, perkusion, klaviaturë dhe kështu me radhë.

- Potenciali i Yaybahar si një instrument klasik

"Gjatë hulumtimit, kam hasur në një ide ku u përqendrova, sepse e pashë se ka potencial për të krijuar një tingull të ri. Përpiqem që Yaybahar ta përsosë për t'u bërë një instrument klasik, jo eksperimental", tha Şen.

Të gjitha pjesët e instrumentit Yaybahar janë bërë në mënyrë unike, ndërsa të vetmet që përdoren nga prodhimi serial janë telat e violonçelit që janë në pjesën e sipërme dhe mund të luhen me një hark.

Pjesa më e pazakontë e këtij instrumenti janë dy burime të gjata spirale me trashësi të ndryshme që lidhin pjesën e poshtme të qafës, me litarët e tensionuar të violonçelës dhe dy membranave të dyfishta, më të vogla dhe më të mëdha, të bëra me lëkurë dhie dhe të cilat ngjajnë me bateri.

- Yaybahar-pranverë, spirale dhe burim

Emri Yaybahar është krijimtari poetike linguistike e Şen që përdoret në gjuhën turke dhe angleze, si dhe kuptime të shumëfishta fjalësh.

Ai e përdori fjalën angleze "spring", që do të thotë tre kuptime: stina - pranvera, spiralja dhe burimi i ujit. Kuptimi i fjalës angleze për pranverën u zëvendësua nga fjala turke "bahar", ndërsa kuptimi i dytë për pranverën u zëvendësua me fjalën turke "yay".

Ai e kombinoi këtë me burimin, fjalën e tretë të fjalës anglishte spring, sepse ky instrument është një burim i zërit të ri. Şen thotë se "yay" ka dhjetë kuptime në turqisht, të tilla si "yaymak", që thotë se ato janë të gjitha nënjëfarë mënyre të lidhura me këtë instrument.

- Potencialet e pashfrytëzuara të tingullit

Gjatë arsimimit të tij në Stamboll, më së shumti është marrë me tingujt e lartë, punoi për shumë vite si mjeshtër zëri, ndërsa krijoi kompozime për teatër, valle moderne dhe tinguj për prezantime të ndryshme vizuale.

"Eksperimentet me instrumente të reja janë të nevojshme dhe të dobishme për zhvillimin e muzikës për të pasuruar shfaqjet orkestrale, sepse ekzistojnë potenciale të panumërta akustike që ende nuk janë zbuluar apo shfrytëzuar. Kur të përfundoj Yaybahar, do të ndaj rezultatet e mia me të gjithë ata që janë të interesuar", thotë Şen.

Ai ka në plan të përfundojë projektin Yaybahar, përsosjen e së cilës ia përkushtoi nëntë vitet e fundit, ndërsa muajt e fundit është zhvendosur në Qipro duke u larguar nga Stambolli.