جهان, اخبار تحلیلی

طرح صلح مورو؛ الگویی برای سایر مناطق بحران‌زده جهان

عضو هیئت امنای بنیاد همیاری‌های بشری ترکیه و هیئت ناظر بر روند صلح مورو، تشکیل منطقه خودمختار بانگسامورو در نتیجه بیش از 60 سال مقاومت اسلامی در فیلیپین را نمونه‌ای جدی برای اقلیت‌های مسلمان در سراسر جهان دانست.

18.01.2019 - به‌روز رسان : 23.01.2019
طرح صلح مورو؛ الگویی برای سایر مناطق بحران‌زده جهان

آنکارا/ محمد اوزترک- فاروق توکات/ خبرگزاری آناتولی

حسین اوروچ، عضو هیأت امنای بنیاد همیاری‌های بشری ترکیه «İHH» و هیئت ناظر بر روند صلح مورو در گفتگوی اختصاصی با خبرگزاری آناتولی در ارتباط با قانون ارگانیک و روند تشکیل منطقه خودمختار بانگسامورو در فیلیپین، گفت: تشکیل این منطقه در نتیجه بیش از 60 سال مقاومت اسلامی در فیلیپین می‌تواند نمونه‌ای جدی برای اقلیت های مسلمان در سراسر جهان محسوب شود. این روند باید مورد حمایت تمامی مسلمانان جهان قرار گیرد.

- تاریخچه صلح مورو

اوروچ در ارتباط با آغاز روند صلح مورو و تدوین قانون ارگانیک این منطقه تصریح کرد: قانون ارگانیک بانگسامورو در واقع روندی است که در 1997 توسط مرحوم سلامت هاشم، رهبر جبهه آزادیبخش اسلامی مورو آغاز شد. البته همانطور که می دانیم پیش از آن وی از جبهه آزادیبخش ملی مورو که توسط نور میسواری تشکیل شده بود، جدا شده و جبهه آزادیبخش اسلامی مورو را تشکیل داد.

وی خاطرنشان کرد: جبهه آزادیبخش ملی مورو طرح مالزی برای جمع کردن تمامی گروه های مختلف در زیر یک چتر بود. مقامات دولت مالزی طی نشستی با تمامی نمایندگان این گروه‌ها در سال 1971 در کوالالامپور به آنها ایجاد یک ائتلاف در زیر یک چتر را پیشنهاد دادند. در آن نشست میسواری بر نام جبهه آزادی‌بخش ملی مورو و سلامت هاشم بر نام جبهه آزادی‌بخش اسلامی مورو برای انتخاب نام این مجموعه پافشاری کردند. در نتیجه میسواری پیروز شد و نام جبهه آزادیبخش ملی مورو برای این مجموعه برگزیده شد.

عضو هیأت ناظر بر روند صلح مورو ادامه داد: در واقع از سال های نخست دهه 70 میلادی، نام جبهه آزادی‌بخش اسلامی از سوی سلامت هاشم به کار برده می‌شد. اما جدایی به طور بالقوه در آن روزها اتفاق افتاد. در مورد تاریخ دقیق تشکیل جبهه آزادی‌بخش اسلامی مورو چند روایت است. گفته می‌شود که این جبهه دربین سال‌های 1977 و 1981 تشکیل شده اما به طور رسمی در سال 1981 تشکیل آن اعلام شد. جبهه آزادی‌بخش اسلامی از جبهه آزادی‌بخش ملی مورو در سال 1977 به طور کلی جدا شد. پیش از آن نیز همانطور که گفتم، نور میسواری و سلامت هاشم پس از سال 1973 در هیچ یکی از نشست‌های کمیته مرکزی گردهم نیامده اند. یک جدایی ملموسی در آن سال ها به وجود آمده است.

- روند درگیری 500 ساله دراین منطقه

حسین اوروچ، عضو هیأت امنای بنیاد همیاری‌های بشری با اشاره به قدمت منطقه بانگسامورو گفت: امروز وقتی سخن از این منطقه می شود، می گوییم که جنوب فیلیپین، اما نام منطقه بانگسامورو به پیش از تشکیل دولت فیلیپین باز می گردد. این کهن ترین درگیری در روی زمین است که از سال 1521 آغاز شده و صلحی در آن برقرار نشده است.

اوروچ اظهار داشت: این درگیری ها از سال 1521 موقع سفر فردیناند ماژلان، دریانورد پرتغالی که درخدمت دولت اسپانیا قرار داشت، آغاز شده است. در واقع نقطه آغاز درگیری ها اشغال این منطقه توسط اسپانیا بوده است. این منطقه به عنوان سرزمین فیلیپ، پادشاه آن دوران اسپانیا نام گذاری شد. این روند تا امروز ادامه داشته است. نخست اسپانیایی‌ها و پس از آن آمریکا و در نهایت با تشکیل دولت فیلیپین و طرح های منطقه ای آنها مشکلات اساسی نشات گرفته از این اقدامات به وجود آمد.

عضو هیأت ناظر بر روند صلح مورو ادامه داد: در واقع از یک روند 500 ساله سخن می گوییم. برای درک بهتر این موضوع باید مسئله فلسطین را در نظر بگیریم. از وضعیت فلسطین امروزی و وضعیت آن در سالهای آغازین سده اخیر آگاهی داریم. از کشور فلسطین در جریان روند اشغال توسط اسرائیل چهار نقشه موجود است. سرزمین های متعلق به فلسطین به تدریج کوچکتر شده و به طور مناطق جدا از هم (نقطه ای) دیده می شوند، اینها نقشه اشغال هستند. همین موضوع در مورد منطقه بانگسامورو نیز صدق می کند. در آغاز قرن گذشته اکثریت اهالی این منطقه را مسلمانان تشکیل می‌دادند، اما با ورود آمریکا واقدامات دولت فیلیپین از جمله طرح های مهاجرتی، ساختار جمعیتی و دموگرافی این منطقه به شدت تغییر یافت. در آن جا نیز شهرک نشینان حضور دارند. افزایش جمعیت مسیحیان در شرق این منطقه سندی دال در رابطه با تغییر ساختار دموگرافیک آن برشمرده می شود. در حالی که در گذشته اکثر ساکنان آن منطقه مسلمان بودند.

اوروچ با بیان این‌که هنگام تشکیل کشور فیلیپین در سال 1946 مسلمانان در 13 ایالت اکثریت جمعیت را تشکیل می دادند، گفت: جبهه آزادی‌بخش اسلامی مورو نیز در کل برای ایجاد خودمختاری در این 13 ایالت تشکیل شده بود. اما با گذر زمان ایالت هایی که اکثریت آن را مسلمانان تشکیل می دادند به 5 ایالت کاهش یافت. لذا خودمختاری تشکیل شده نیز شامل این 5 ایالت خواهد بود.

عضو هیأت ناظر بر روند صلح مورو با اشاره به تداوم مذاکرات همزمان با ادامه جنگ و درگیری در منطقه تصریح کرد: جبهه آزادی‌بخش مورو از 17 سال گذشته در میز مذاکره حضور داشت. با وجود دستیابی به برخی توافقات در نتیجه این جلسات، این توافقات بنا بر دلایلی اجرایی نشدند. در سال 2008 طرفین به توافق رسیدند اما با تغییر دولت و لغو بخشی از این توافق توسط دادگاه قانون اساسی، درگیری‌ها از سرگرفته شد. در سال 2010 بنیگنو آکینو، رئیس جمهور وقت فیلیپین روند مذاکرات را مجددا زنده کرد و قرارداد جامع باگسامورو در دوره وی در سال 2014 منعقد شد.

وی خاطرنشان کرد: همه چیز تمام شده بود، در حالی که همگان در انتظار تصویب این توافق توسط مجلس فیلیپین در سال 2015 بودند، با مداخله آمریکا به منطقه «ماماساپانو»، در این روند خلل ایجاد شد. ارتش فیلیپین عملیاتی که نباید انجام می داد را آغاز کرد و بدون اطلاع قبلی و بر خلاف توافقات به دست آمده وارد حوزه جبهه آزادی‌بخش اسلامی مورو شد. با عملیات انجام شده از سوی این جبهه نیز 44 تن از اعضای یگان ویژه ارتش کشته شدند و این موضوع موجب توقف روند شد.

- خودمختاری کم نظیر که از دو قانون و اختیارات گسترده برخوردار است

حسین اوروچ با بیان اینکه رودریگو دوترته، رئیس جمهوری کنونی فیلیپین طی تبلیغات انتخاباتی خود بر لزوم اجرای توافق تاکید کرده بود، اظهار داشت: دوترته نیز در وعده های انتخاباتی خود در سال 2014، بارها تاکید کرده بود که این قانون را اجرا و بانگساموروی جدید را تاسیس خواهد کرد. این مسئله کمی زمان بر شد. این موضوع پس از دو سال از به قدرت رسیدن دوترته در دو جناح قوه مقننه این کشور یعنی مجلس نمایندگان و سنا مورد مذاکره قرار گرفت و پذیرفته شد. از ماه جولای سال گذشته نیز از جانب دوترته به امضا رسیده و اجرایی شد.

وی در ادامه گفت: مفاد این قانون در نتیجه مذاکرات حاصل شد و یک دولت خودمختار کم نظیر به نام بانگسامورو که از دو قانون و اختیارات گسترده برخوردار است، تشکیل شد. برای مثال خودمختاری به زبان ساده یعنی آزادی در امور داخلی و وابسته بودن به دولت مرکزی در امور خارجی است. اما به بانگسامورو در زمینه ارتباط با کشورهای خارجی نیز اختیارات گسترده ای اعطا شده است.

عضو هیأت ناظر بر روند صلح مورو با اشاره به مخالفت برخی جناح های سیاسی فیلیپین با این روند، گفت: به همین دلیل این مسائل به صورت گسترده مورد بررسی قرار گرفت. به ویژه ملی گرایان فلیپین معترض بودند که "این یک خودمختاری نیست بلکه یک حکومت است، شما یک حکومت تشکیل می دهید" اما در واقع این یک خودمختاری در حکومت فیلیپین است. جبهه مقاومت مورو نیز کمی از خواسته های خود عقب نشینی کرد. یعنی از خواسته استقلال خود صرف نظر کرد و خودمختاری را پذیرفتند. دولت نیز به همین شکل عمل کرد. دولت فیلیپین اعلام کرد که ما به شما حقوق خودمختاری جامع تر از ناحیه خودمختار مسلمانان میندانائو می‌دهیم و در کنار هم زندگی خواهیم کرد.

- مبارزه مسلحانه پایان می‌یابد اما مبارزه سیاسی ادامه خواهد داشت

اوروچ با تاکید بر این نکته که طبق توافق گروه های درگیر سلاح های خود را کنار خواهند گذاشت، ادامه داد: خلاصه این توافق بدین شرح است که (گروه های درگیر) به مبارزه مسلحانه پایان داده و راهکار سیاسی را درپیش خواهند گرفت. تمامی گروه های منطقه سلاح های خود را کنار خواهند گذاشت اما به دولت تحویل نخواهند داد. این یکی از ویژگی های خاص این توافق است. یک کمیسیون بین المللی تشکیل شده و ترکیه نیز در این کمیسیون بین المللی حضور دارد. ریاست آن را یکی از سفرای ترکیه برعهده دارد. کمیسیون اسلحه ها را تحویل خواهد گرفت. این یک رویکرد بسیار اخلاقی است. در مبارزه ای که قرن ها در آنجا ادامه داشته، تحویل دادن سلاح یک مرد مورو، خیلی بار سنگینی برای آن مرد دارد.

وی در ادامه افزود: با در نظر گرفتن این مسئله یک دولت خودمختار تشکیل و اسلحه‌ها به یک کمیسیون مستقل تحویل داده می شود. این سلاح ها باز هم در یک منطقه که تحت کنترل آنها است انبار خواهد شد. این سلاح ها به دولت داده نمی شود. مبارزانی که پیشتر مسلح بودند نیز یا بازنشسته یا اینکه در پلیس و نیروهای امنیتی یا ادارات دولتی استخدام خواهند شد. برخی نیز زندگی خود را از طریق کشاورزی و دامپروری ادامه می دهند یا تجارت می کنند. دولت در این زمینه از آنها حمایت خواهد کرد.

- منطقه خودمختار در مرحله نخست نیروی امنیتی نخواهد داشت

عضو هیأت ناظر بر روند صلح مورو با بیان اینکه منطقه خودمختار بانگسامورو در مرحله نخست نیروی امنیتی نخواهد داشت، تصریح کرد: طبق توافق قرار بود پلیس بانگسامورو تاسیس شود، اما در قانونی که به تصویب مجلس رسید این امر اجرایی نشد. دولت مرکزی نیروی پلیس را در اختیار دارد. البته جبهه این امر را به عنوان یک مرحله آغازین قبول دارد. آنان می گویند: "ما در دوره های پیشرو مذاکرات با دولت جهت اجرای بخش‌های دیگر توافقنامه را ادامه می دهیم". در این مذاکرات موضوع پلیس نیز هست، همچنین موارد دیگری که درباره آنها توافق حاصل نشده است. طبق توافق یک نیروی امنیتی موقت تشکیل می شود. در این دوره گذار، برای تامین امنیت یک نیروی امنیتی 6 هزار نفره تشکیل خواهد شد. سه هزار تن از آنها از جبهه آزادی بخش اسلامی مورو و سه هزار نفر دیگر از سوی دولت خواهند بود.

وی با تاکید بر اینکه این موارد اهمیت بسیاری دارند، اضافه کرد: این نمونه ها بسیار بااهمیت هستند، یکی از مواردی است که بسیار با اهمیت شمرده می شود. دو گروهی که تا کمی پیشتر با یکدیگر در حال جنگ بودند گردهم آمده و تحت فرماندهی مشترک مسئولیت تامین امنیت در میدان را به عهده خواهند گرفت. آموزش دادن به اعضا آغاز شده است و ادامه دارد. در 21 ژانویه همه پرسی برگزار خواهد شد. این همه پرسی در بانگسامورو و برخی مناطق اطراف آن خواهد بود.

حسین اوروچ در پاسخ به این سوال که "روند صلح پس از برگزاری همه پرسی چگونه ادامه خواهد یافت؟" نیز گفت:

"پس از رفراندوم ساختاری با عنوان «اداره گذار برای بانگسامورو» از سوی رئیس جمهور تشکیل خواهد شد که 80 عضو خواهد داشت. این اداره، پارلمان موقت بانگسامورو خواهد بود. این پارلمان تا مه سال 2022 مسئولیت اداره بانگسامورو را برعهده خواهد داشت. دوران منطقه خودمختار مسلمان نشین میندانائو نیز به پایان خواهد رسید. این مجلس 80 نفره عملا کلیدهای لازم برای اداره را تحویل خواهد گرفت. مجلس در داخل خود یک کابینه تشکیل خواهد داد. یک نخست وزیر نیز انتخاب خواهد شد. او دولت را تشکیل داده و به مدت 3.5 سال بانگسامورو توسط دولت گذار اداره خواهد شد.

این 80 نفر را رئیس منصوب خواهد کرد اما توافقنامه و قانون پیش بینی کرده است که اغلب این افراد از جبهه آزادی بخش اسلامی مورو بوده و نخست وزیر نیز از این جبهه انتخاب شود. یعنی جبهه آزادی بخش اسلامی مورو به مدت سه سال و نیم یک دوره گذار را تجربه خواهد کرد. در عین حال شروط دیگر توافقنامه نیز به طور همزمان اجرایی خواهد شد. اصل اساسی و مهم آن نیز خلع سلاح است. هدف در واقع همین است، بازگشت به سیاست. جبهه آزادی بخش اسلامی مورو به صورت مرحله ای و با فواصل مشخص نیروی نظامی خود را مرخص خواهد کرد.

سی و پنج درصد تسلیحات پس از برگزاری همه پرسی، سی درصد طی یک سال و نیم تا دو سال پس از آن و سی درصد باقیمانده نیز پس از اجرای کامل توافقنامه تحویل داده خواهد شد. پس از آنکه هیات ناظر بنیاد همیاری های بشری ترکیه ، مالزی و دو طرف اعلام کردند "بسیار خوب، ما همه موارد را اجرا کردیم"، انتخابات مجلس به آستانه برگزاری رسید و اعضای مجلس بانگسامورو انتخاب شدند و زمانی که گفته شود، "توافقنامه به پایان رسید" این سلاح ها نیز تحویل داده خواهد شد. یعنی خلع سلاح به صورت مرحله ای خواهد بود. پنج درصد به صورت نمادین تحویل داده شد. سی و پنج درصد پس از برگزاری رفراندوم، سپس 30 درصد دیگر و یک سی درصد دیگر از تسلیحات پس پایان روند تحویل داده خواهد شد. "

- توافقنامه چه مواردی را به همراه خواهد داشت؟

اوروچ در مورد مفاد موجود در توافق صورت گرفته میان دولت فیلیپین و جبهه آزادی‌بخش مورو توضیح داد: در این توافق آمده که "منطقه متعلق به مسلمانان است یعنی اراضی اجدادی مسلمانان است. بی عدالتی های گسترده ای در این منطقه صورت گرفته که از زمان زمامداری اسپانیایی ها آغاز شد و در زمان دولت فیلیپین نیز ادامه یافت. ما این بی عدالتیها را قبول داریم. ما در قبال شما اقدام اشتباهی انجام دادیم. این جرائم در این منطقه صورت گرفت. ما آنها را اعتراف می کنیم، عذرخواهی می کنیم، برای ممانعت از تکرار آنها نیز تمام تدابیر لازم را اتخاذ می کنیم."

وی با اشاره به این موضوع که در توافق صورت گرفته بر این اصل که "مسلمانان مورو صاحبان اصلی این اراضی هستند"، تاکید شده است، گفت:

توافق در عین حال تصریح می‌کند که این موارد متعلق به گذشته است، اکنون ما تحت حمایت دولت فیلیپین با هم زندگی خواهیم کرد. توافقنامه بر اصل زندگی در کنار یکدیگر و با هم تاکید می کند. در کنار چارچوب روانی برخی موضوعات مادی نیز وجود دارد. تفاوت مساله آن است که عقب مانده ترین منطقه کشور پس از سالها درگیری این ناحیه است. سطح آموزش، زیرساختهای بهداشتی و درمانی، صنعت، کشاورزی صنعتی بسیار پایین است، مردم منطقه بسیار فقیر بوده و مهاجرت زیادی از این منطقه صورت گرفته و ضعف امنیتی بسیار زیاد است. لازم بود این مشکل برطرف شود. لذا بودجه ای با عنوان «کمک های مالی بلاعوض» اختصاص می یابد. پنج درصد بودجه سالانه دولت فیلیپین تحت این عنوان به حکومت بانگسامورو داده می شود. این میزان به تنهایی بیشتر از دو برابر بودجه منطقه خودمختار مسلمان نشین میندانائو است.

با درنظرگرفتن میزان بودجه به نسبت جمعیت، این مقدار یک بودجه عاقلانه و خوب است. یعنی بسیار بیشتر از بودجه ای است که برای دیگر مناطق محلی فیلیپین تخصیص یافته است. بر اساس توافقنامه، 75 درصد مالیات جمع آوری شده در منطقه مورد استفاده قرار خواهد گرفت، 25 درصد باقیمانده نیز به مرکز فرستاده خواهد شد. اما به مدت 10 سال تمام مالیاتها در منطقه مصرف خواهد شد. صد در صد آن را دولت بانگسامورو استفاده خواهد کرد. در واقع به عنوان یک بودجه دیگری در دست بانگسامورو خواهد بود. 75 درصد درآمد منابع طبیعی نیز در منطقه می ماند، 25 درصد نیز به دولت مرکزی واریز خواهد شد.

درآمد حاصل از منابع سوختهای فسیلی نیز به صورت پنجاه پنجاه تقسیم می شود. این منطقه منابع غنی گاز طبیعی و نفت دارد. وجود منابع معدنی بزرگی از جمله منبع اورانیوم نیز شناسایی شده است. منابع سوخت فسیلی و اورانیوم به صورت پنجاه درصد تقسیم می شود. این تقسیم با توجه به میزان بودجه، توافق چندان بدی محسوب نمی شود. امروزه در دنیا بزرگترین خودمختاری متعلق به اداره اقلیم کرد شمال عراق است. سهم آنان از نفت 17 درصد است (مارس 2018 به 12.5 درصد کاهش یافت). سهم بانگسامورو 50 درصد خواهد بود. این توافقنامه از لحاظ مادی برای بانگسامورو بسیار جامع است. در کنار آن این توافقنامه از نظر محتوا خصوصیات تاریخی و روانی بی نظیری دارد.

- دادگاه شریعت، ویژه بانگسامورو تاسیس می‌شود

حسین اوروچ با بیان اینکه یکی از مهم ترین درخواستهای مسلمانان در کشورهایی که جزو اقلیت محسوب می شوند برخورداری از قانون دوگانه است، اظهار داشت: دولت فیلیپین لائیک و سیستم حقوقی آن سکولار است. اما طبق این توافقنامه دادگاه شریعت ویژه ای در بانگسامورو تشکیل می شود. دو مرحله خواهد داشت. مرحله نخست حقوق مدنی است. اگر در اجرای حقوق مدنی طرفین دادگاه، مسلمان مورو باشند، دادگاه شریعت صاحب اختیار خواهد بود. یکی از طرفها مسیحی یا محلی باشد دادگاه سکولار فیلیپین حکم خواهد داد. دادگاه شریعت نیز دادگاه فیلیپین خواهد بود. شاخه ای از سیستم دادگاهی فیلیپین خواهد بود. دادگاههایی که هم اکنون بدون رسمیت عملا فعالیت می کنند، پس ازمعرفی قانونی شده و جایگاه کسب خواهند کرد.

وی ادامه داد: این یک سیستم حقوقی است که همنگونه که پیشتر گفتم به صورت مرحله ای به اجرا گذاشته خواهد شد. در ابتدا دادگاههایی برای رسیدگی به مسائل حقوقی خانواده و دیگر جرائم تشکیل می شود. گفته می شود به جرائمی که یک ماه مجازات دارند نیز در این دادگاهها رسیدگی خواهد شد. اما در توافقنامه آمده است که در این دادگاهها تمام حقوق مدنی رسیدگی خواهند شد. مذاکرات جهت افزودن حقوق کیفری به حقوق خانواده و مدنی در دوره گذار و پس از آن ادامه خواهد یافت.

- ترکیه چه نقشی می تواند در آنجا داشته باشد؟

حسین اوروچ در پاسخ به نقشه ترکیه به عنوان یکی از اعضای هیأت ناظر بر روند صلح مورو تصریح کرد: نقش ترکیه را با تاکید بر روی اهمیت آن باید گفت. ترکیه در سه مرحله نقش دارد. در مرحله مذاکرات، ترکیه یکی از کشورهای مورد تماس است. این مسئولیت مهمی است. این امر انجام شد. وارد برخی نشستها شد و وارد برخی دیگر نشد، اما بودن اسم ترکیه در نشستهایی که در مالزی برگزار شد بااهمیت بود.

وی افزود: دوم، نقش ترکیه در کمیسیون مستقلی است که اسلحه به آن تحویل داده خواهد شد. این کمیسیون متشکل از کشورهای نروژ، برونئی و ترکیه بوده و ریاست آن را ترکیه برعهده دارد. این امر برای مسلمانان مورو بسیار اهمیت دارد. آنها می گویند، “اسلحه را به یک تُرک تحویل می دهیم. پیش یک مسلمان به امانت می گذاریم. یعنی ید امین ما یک مسلمان است.“ برونئی نیز یک کشور مسلمان است. نروژ نیز از لحاظ فنی از مذاکرات به خوبی حمایت کرد.

اوروچ با اشاره به قرار گرفتن نهاد مدنی بنیاد همیاری های بشری ترکیه در درون هیئت ناظر 5 نفره که تمام ساختارهای روند صلح را مورد بازرسی قرار می دهند، اظهار داشت: چنین امری نیز برای نخستین بار صورت گرفته است. یک نهاد مدنی از ترکیه برای نخستین بار چنین مسئولیت بزرگی را در عرصه بین المللی به عهده گرفت. در واقع به گفته حاجی مراد ابراهیم، رهبر جبهه؛ ”این مورد تنها یکی از اقدامات بنیاد همیاری‌های بشری ترکیه برای جلوه بخشیدن به خدماتش به مسلمانان تمام جهان است."

وی ادامه داد: خدا را شکر که ما نیز برای به جای آوردن مسئولیت خود در آنجا تلاش زیادی کردیم. امیدوارم که تاثیر بسزایی گذاشته باشیم. ترکیه در این سه زمینه نقش داشت.

عضو هیأت ناظر بر روند صلح مورو با اشاره به اقدامات بعدی که لازم است صورت گیرد، اظهار داشت:

"نقش نهادهای مدنی را نیز باید به طور جداگانه ذکر کرد. پروژه‌های انسانی بنیاد همیاری‌های بشری ترکیه در منطقه ادامه دارد. بنیاد دیانت نیز فعالیت دارد. همچنین آژانس همکاری و هماهنگی ترکیه «تیکا». در حال حاضر این روند بسیار اهمیت دارد.

به ویژه ترکیه به عنوان کشوری پیشرفته، موثر و دارای قابلیت بالای مدیریتی مسئولیتهای بزرگی در مراحل تاسیس منطقه خودمختار بانگسامورو خواهد داشت. ساختار جدیدی تاسیس می شود. ساختار اداری جدیدی مطرح می شود. آمادگی گسترده ای صورت می گیرد. اقدامات به طور هماهنگ هم با دولت ترکیه و هم با İHH به عنوان یک نهاد مدنی انجام می شود. برای نخستین بار در این منطقه جبهه آزادی بخش اسلامی مورو وارد انتخابات خواهد شد. در این زمینه هیچگونه تجربه و آگاهی ندارند. در این زمینه حمایت خواهند شد، اما حمایت ترکیه از این ساختار در حال تاسیس تا زمانی که به طور اداری و فنی قادر به ایستادن بر روی پاهای خود شود، اهمیتی حیاتی دارد؛ هم حمایت مادی و هم حمایت از اعضا.

الگو بودن کسانی که از اینجا خواهند رفت و آموزش پرسنل اداری آنجا در ترکیه بسیار اهمیت دارد. ریاست ترکهای خارج اقدامات بسیار مهمی انجام می‌دهد. بیش از یکصد دانشجو از میندانائو به ترکیه آورده شدند. در چارچوب برنامه بورس ترکیه، در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا آموزش می بینند. در ترم اینده نخستین گروه از آنان فارغ التحصیل خواهند شد. زمانی که دولت موقت تشکیل شد فارغ التحصیلان از ترکیه به آنجا خواهند رفت و بخشی از مسئولیت ها را به عهده خواهند گرفت."

اوروچ، تشکیل منطقه خودمختار بانگسامورو را نمونه‌ای موفق برای مسلمانان دانست و گفت: مسلمانان یک خودمختاری که پیشتر وجود نداشت به دست آوردند. برای تمام مناطقی که مسلمانان در اقلیت هستند می تواند الگوی خوبی تشکیل دهد. برای کشمیر در اشغال هندوستان، برای مسلمانان آراکان، مسلمانان پاتانی و تمام ساختارهایی که ویژگی مشترکی دارند می تواند یک الگو باشد. باید با تمام امکانات خود برای موفقیت این ساختار تلاش کنیم تا امید هم مسلمانان مورو و هم تمام مسلمانان جهان به آیندگان منتقل شود.

خبرگزاري آناتولي اخبار خود از طريق سامانه مدیریت خبر (HAS) براي مشترکین رسانه‌ای ارسال و فقط بخشي از آنها را خلاصه و در وبسايت خود منتشر ميكند. بنابراين براي دريافت اخبار كامل ما، لطفا تماس گرفته و مشترك شويد!