Akkuyu Nükleer Santrali'nin ÇED raporuna onay

ANKARA

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Akkuyu Nükleer Güç Santrali (NGS) için Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) raporunu onayladı. 

Bakanlık yetkililerinden alınan bilgiye göre, santral için hazırlanan ÇED raporu Çevre ve Şehircilik Bakanlığının onayından geçti. 

Türkiye'nin ilk nükleer santrali için hazırlanan 3 bin sayfalık rapor, çevresel etki açısından bütün detayları içeriyor.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığından açıklama

Akkuyu Nükleer Güç Santrali (NGS) için Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) raporunu onaylayan Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, ÇED ile ilgili önemli noktaları kamuoyuyla paylaştı.

Bakanlıktan yapılan yazılı açıklamada, 3 bin 730 sayfa ve 22 ekten oluşan nihai ÇED raporunun, 56 kurum/kuruluş tarafından incelenerek, komisyon çalışmalarının tamamlanmasını müteakip halkın görüşüne açıldığı, bu süreçte iletilen görüş ve önerilerin nihai ÇED raporunda değerlendirildiği belirtildi. ÇED sürecinde, sivil toplum kuruluşları (TEMA, Yeşil Barış vb) ve yöre halkından temsilcilerin İnceleme Değerlendirme Komisyonu toplantılarına da katılıp sürece katkı sağladığı ifade edilerek, şunlar kaydedildi:

"İnceleme-Değerlendirme Komisyonunda yer alan kurum kuruluş ve enstitülerin sayıca fazlalığı, karşımıza oldukça kapsamlı bir ÇED raporu çıkmasına neden olmuştur. ÇED raporu hazırlanırken 1974-2010 yılları arasında üniversiteler ile kamu kurumları tarafından yapılmış jeolojik ve jeofizik etütler, sismolojik, sismoteknik incelemeler, meteorolojik çalışmalar, sismik tehlike çalışmaları vb yaklaşık 250 farklı teknik çalışmanın yanı sıra ilgili literatür bulguları da değerlendirildi."

Akkuyu NGS Projesi'nin basınçlı suyun yavaşlatıcı ve soğutucu olarak kullanıldığı basınçlı su reaktör teknolojisine dayalı olduğu bildirilerek, şu ifadelere yer verildi:

"TAEK, 16.08.2012 tarih ve 124/1 sayılı Nükleer Enerji Komisyonu Kararı ile Novovoronezh-2'yi Akkuyu NGS'nin referans santrali olarak kabul etmiştir. Bu durum, Akkuyu NGS'nin yapımı ve inşaatı için kontrol edilmiş modern bir teknolojinin kullanıldığını ortaya koymaktadır. Radyoaktif atıkların güvenli bir şekilde yönetimi (işlenmesi ve sahada geçici süre ile depolanması) NGS'nin tüm işletme süresi boyunca Proje Şirketi tarafından gerçekleştirilecektir. Akkuyu Proje Şirketi, ÇED Raporu'nda kullanılmış yakıtların ve radyoaktif atıkların yönetiminin Türk mevzuatına, 'Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Rusya Federasyonu Hükümeti Arasında Türkiye Cumhuriyeti'nde Akkuyu Sahası'nda Bir Nükleer Güç Santralinin Tesisine ve İşletimine Dair İşbirliğine İlişkin Anlaşma'ya, ülkemizin taraf olduğu uluslararası sözleşmelere ve Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından hazırlanan 'Ulusal Radyoaktif Atıklar ile Kullanılmış Yakıtların Yönetimi ve Nükleer Santralin İşletmeden Çıkarılmasına İlişkin Temel Hususlar'a uygun olarak yapılacağını ve faaliyetlerin bu çerçevede yürütüleceğini taahhüt etmiştir."

Nükleer yakıtın taşınması ve "elleçlenmesi" sırasında alınacak ihtiyati tedbirlerin ÇED raporunun V.2.12.7.11 bölümünde ifade edildiği vurgulanarak, NGS'ye ilişkin tüm olası kaza analizleri daha detaylı şekilde Ön Güvenlik Analiz Raporu'nda ele alındığı ve Ön Güvenlik Analiz Raporu'nun Akkuyu NGS inşaat lisansı alımı çerçevesinde TAEK'in onayına tabi olduğu bildirildi.

Radyoaktif maddelerin taşınmasının da söz konusu standartlara uygun olarak gerçekleşeceği belirtilerek, radyoaktif maddelerin taşınmasının Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı ile TAEK'in güvenlik denetimi altında gerçekleştirileceği vurgulandı.

"NGS deprem açısından en az riskli bölgelerden birisinde"

"Hükümetler Arası Anlaşma'nın 16. maddesi uyarınca, nükleer zarar halinde, işbirliği ve sorumluluklar dahilinde üçüncü taraflar nezdinde doğabilecek yükümlülükler, Türkiye Cumhuriyeti'nin taraf olduğu veya olacağı uluslararası anlaşmalar ve belgeler ile Türkiye Cumhuriyeti ulusal kanun ve düzenlemeleri çerçevesinde yönetilecektir" ifadelerine yer verilen açıklamada, şunlar kaydedildi:

"Türkiye Cumhuriyeti, 29 Temmuz 1960 tarihli Nükleer Enerji Alanında Üçüncü Taraf Sorumluluğuna İlişkin Paris Sözleşmesi ile Viyana Sözleşmesi ve Paris Sözleşmesi'nin Uygulanmasına İlişkin 21 Eylül 1988 tarihli Ortak Protokol'e taraftır. Nükleer bir kaza sonucu meydana gelen hasardan işleten sorumlu olup, Akkuyu NGS'de işletici firma olarak Akkuyu Nükleer AŞ (Proje Şirketi) sorumlu olacaktır."

Akkuyu sahasının, ODTÜ Deprem Mühendisliği Araştırma Merkezi'nin yapmış olduğu çalışmaya göre, 5. derece deprem kuşağında yer alması nedeniyle Türkiye'deki en az riskli bölgelerden birisi olduğuna dikkat çekilerek, şu bilgiler verildi:

"Akkuyu'ya kurulacak olan nükleer santralin modeli, en son güvenlik önlemleri ile donatılmış 3 (+) jenerasyon bir santral modelidir. Santral aktif ve pasif güvenlik sistemlerine sahiptir. Proje sahasının sismik riskini belirlemek adına yapılan çalışmalar, 1970'li yıllarda başlamıştır. Ancak, UAEA gereksinimi kapsamında, güncel veriler elde etmek adına 2011- 2012 yıllarında Akkuyu NGS için dört farklı sismik tehlike çalışması yapılmıştır. Bu çalışmaları Türkiye'den ENVY/Boğaziçi Üniversitesi KRDAE, Rusya'dan Rusya Bilim Akademisi, Dünya Fizik Enstitüsü IPE RAS, Avrupa'dan WorleyParsons ve ABD'den Rizzo gerçekleştirmiştir."

Tsunami tehlikesi de dikkate alındı

Akkuyu NGS için kapsamlı bir tsunami tehlike değerlendirmesinin de yapıldığı ifade edilerek, şöyle devam edildi:

"Değerlendirme, ODTÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü ve Deniz Mühendisliği Araştırma Merkezi tarafından yapılmıştır. Tsunami tehlike değerlendirmesi IAEA SSG-18'in tavsiye ettiği üzere hem belirleyici hem de istatiksel metotlar uygulanarak gerçekleştirilmiştir. Büyükeceli Belediyesi ve Mersin'de Toplum Bilgilendirme Merkezleri kurularak, bu merkezlerde sınıflar açılmak suretiyle, görsel-işitsel sistemler, internet erişimi, 3D görselleri vb ile desteklenen eğitim ve tanıtım programları uygulanmaktadır. İnşaat tamamlandıktan sonra Akkuyu NGS'den yılda yaklaşık olarak 35 milyar kilovatsaat elektrik üretmesi beklenmektedir. Akkuyu NGS, AES-2006 dizaynı esas alınarak geliştirilmektedir. Akkuyu NGS için NVAES-2 Santrali 'Referans Santral' olarak belirlenmiştir. Akkuyu NGS'nin tasarım ömrü 60 yıldır. NGS'de yakıt olarak hafif zenginleştirilmiş uranyumdioksit kullanılacaktır. Her bir güç ünitesi bir reaktör ve bir türbin binası içermektedir."

NGS'de radyoaktif atık depolama tesisi, rıhtım, deniz dolgu alanı ve yaşam merkezi projesi kapsamında olumsuz etkilerin engellenmesine ve hafifletilmesine, doğal çevrenin restore edilmesine ve iyileştirilmesine yönelik alınacak önlemler, tedbir ve taahhütlerden bazıları şu şekilde sıralandı:

"-Hava basınçlı ve aspirasyon sistemlerinde yüksek temizleme katsayısına sahip etkin toz tutucuların kullanılması.

-Parçacık halindeki tozlu maddelerin (çimento, kum ve benzeri) özel teçhizat ve kapalı variller kullanılarak yüklenmesi, taşınması ve depolanması.

-Kurak dönemlerde yolların ve üzeri açık toplu depolama alanlarının nemlendirilmesi.

-Optimum trafik planının ve makine kontrolünün benimsenmesi, inşaatın teknik ihtiyaçları için katı veya sıvı yakıtlar yerine tercihe bağlı olarak elektrik enerjisi kullanılması.

-Sahada inşaat ve yiyecek atıklarının yakarak bertaraf edilmesinin yasaklanması, üretim atık ve enkazının konteyner ve çuvallarda kontrollü bir şekilde toplanarak periyodik olarak şantiye dışına çıkarılması.

-İnşaat ve montaj alanında bulunan mevcut ve yeni arıtma tesisleri kullanılarak atık su arıtımı.

-Gres yağı ve bitüm maddelerinin depolanması, doldurulması ve uygulanması esnasında oluşabilecek kirlenmeye karşı toprak koruma programının hazırlanması.

-Malzemelerin nakliye esnasında yola dökülmelerini önlemek üzere beton ve harç, taşınmasında sadece ve sadece etkin araçların kullanılması sağlanacaktır.

-Geçici taşıt yollarına ait güzergahlar ve yaklaşma şeritleri temel olarak daimi yol rotaları üzerinde bulundurulacaktır.

-Kazı fazlası malzemelerin yanı sıra inşaat atıkları ile çalışacak olan personelden kaynaklı günlük evsel katı atıkların ve üretim kalıntılarının depolanması için şantiye sahası dışında uygun alanlar tahsis edecektir.

-İnşaat aşamasında yapılacak faaliyetlerden olumsuz yönde etkilenecek araziler, tesisin işletmeye alınmasından önce yeniden düzenlenecektir.

-Projenin işletme döneminin sona ermesinin ardından, geçici yapılar yıkılacak ve tamamen kaldırılacaktır. Sahada yüzey akımını sağlamak üzere planlama yapılacak ve uygulanacaktır. Sonrasında arazi mevcut topoğrafyaya uygun olarak ıslah edilecektir.

-İnşaat sırasında, su kütleleri, toprak ve atmosfer havasının koşullarından sorumlu yerel otoritelerce çevre koşullarının izlenmesi gerçekleştirilecektir.

-Üretim ve tüketim atıklarının çevre üzerindeki etkisini azaltmak amacıyla inşaata dahil olan yükleniciler aşağıdaki atık kontrol tedbirlerini hayata geçirecektir.

-Herhangi bir işin yapılması esnasında atık üretim hacminin minimize edilmesi.

-İzinsiz atık atımına veya çevreye boşaltılmasına izin verilmemesi.

-Farklı atıkların özel olarak ayrılmış donanımlı yerlerde bulunan metal konteynerlerde seçmeli bir şekilde toplanması ve depolanması.

-Üretim ve tüketim atıklarına ilişkin oluşma, geçici depolama, yerleştirme ve kullanım süreçlerinin sürekli bir şekilde izlenmesi.

-Atık oluşumunda, atımında ve kullanımında ortaya çıkabilecek sapma ve değişikliklere dinamik bir şekilde cevap verilmesi.

-İnşaat işleriyle eş zamanlı olarak uzun süreli atık oluşumlarının ve bunların kullanım ve nihai yerlerine taşınmasının önlenmesi sağlanacaktır.

-Akkuyu NGS'nin işletme döneminde, santralin yanına kurulacak cihazlar yardımıyla atmosferin termodinamik yapısı ve kinematik özellikleri sürekli olarak gözlemlenecektir.

-NGS'nin işletme dönemi boyunca işçilerin alacağı bireysel doz ve toplu dozun kapsamlı bir analizi yapılacaktır.

-Sahada meteorolojik ölçümlere inşaat ve işletme döneminde de devam edilecektir. Tüm bu aşamalarda toplanan meteorolojik veriler periyodik olarak analiz edilip sonuçlar çalışmanın ilerleyen aşamalarında sürekli olarak TAEK'e rapor edilmesi sağlanacaktır."

İmar planının bu ay çıkması öngörülüyor

Akkuyu Nükleer Güç Santrali (NGS) projesine ilişkin Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) raporunun onaylanmasının ardından liman inşatına başlanabilmesi için gereken imar planı izninin de bu ay Çevre ve Şehircilik Bakanlığından çıkması öngörülüyor.

İmar planının onaylanmasının ardından liman inşaatının gelecek yılın ilk ayında başlaması planlanırken, santrali inşa edecek Akkuyu Nükleer AŞ, hidroteknik yapıların proje tasarımı ve "anahtar teslimi" inşasında yüklenici şirketin belirlenmesi için ihale ilanı verdi.

Bundan sonraki aşamada şirket, nükleer santral kısmının inşaatı için Türkiye Atom Enerjisi Kurumuna (TAEK) lisans başvurusu yapacak. Lisans için de ÇED raporu gibi detaylı ve teknik bir dosya hazırlayan şirketin, bu dosyayı Mart 2015'te TAEK'e sunması öngörülüyor. Nükleer santral lisansı başvurusunu değerlendirmek için "Akkuyu Nükleer Santrali İnşaat Lisansı Başvuru Belgelerinin Değerlendirilmesine İlişkin Teknik Destek Hizmeti Alımı" ihalesi düzenleyen ve "UJV Rez, a.s." firmasıyla sözleşme imzalayan TAEK, değerlendirmeyi bu şirketle yapacak.  

Muhabir: Duygu Can, Özcan Yıldırım, Seval Ocak Adıyaman